[1183]
Autograph a : Zürich StA, E II 359, 2760r.-2761r. (Siegelspur) Ungedruckt b
Dankt für Rat und Trost; da die Pest auf dem Rückzug zu sein scheint, will er in Basel bleiben, obwohl die Studien hier darniederliegen, die Vorlesungen von Veit Ardüser und Simon Grynäus unbefriedigend sind und einzig die Unterstützung durch Otto [Werdmüller] ihn voranbringt; er will deshalb im Frühjahr nochmals um Rat fragen und verspricht sich besonders von einem Aufenthalt in England großen Nutzen. Von dort berichtet John Hoker über die Aufdekkung des Betrugs, der mit einem beweglichen Kruzifix ["The Rood of Grace" in der Abtei Boxley]getrieben wurde; nachdem man es in Maidstone und am Königshof zur Schau gestellt hatte, wurde es nach einer Predigt des Bischofs von Rochester [John Hilsey]öffentlich zerstört. Thomas Slythurst schreibt von der Bekämpfung des römischen Kirchenwesens, das durch das nächste Parlament gänzlich beseitigt werden soll. Thomas Otley erwähnt den Niedergang der Klöster und Wallfahrten und die Überführung aller Gnadenbilder nach London. Daß daneben auch Schreckliches geschieht, zeigt der Bericht von Michael Drome über die Hinrichtung eines Unschuldigen wegen angeblichen Mordes. [John] Heron, [Baldwin] Norton und andere rühmen einhellig die Lage in England. Der Bruder [John]Butlers sowie Nicholas [Partridge] und [Nicholas] Eliott haben Geschenke gesandt oder angekündigt. Um die [von Bullinger erbetenen] Bücher konnte er sich noch nicht kümmern, doch hat er ihm bereits den Orosius" sowie Preisangaben geschickt. Grüße.
Gratiam et pacem a domino.
Gratias tibi ago ingentes, patrone amantissime, ob literas 1 illas humanissimas, quas d. Butlero tabellario ad me misisti, ex quibus et consilium et solatium ingens percepi, quae mihi in hoc rerum statu et gratissima et utilissima fuerunt. Verum fuga minime opus esse spero, cum vicinia nostra iam aliquot diebus a peste immunis fuerit; languent etiam huius vires in caeteris
Briefe_Vol_08-234 | arpa |
---|
urbis locis rabiemque pristinam parumper remiserunt. Nec me huius metus mortisque formido adeo vexat, ut huius gratia discedere statuam, verum morborum dolores et incommodam apud exteros tractationem magis horreo. Sed, ut inquis, idem deus adhuc vivit et regnat 2 , imo me tuetur fovetque, qui me olim ab huius saevitia paterno affectu tutatus est; eidem Paeoni 3 adhuc pharmaca illa efficacissima in c promptu esse credo omnibus iis, qui ipsum vera fide et vitae innocentia venerantur coluntque. Quare omnino decrevi (si modo rabies haec cessaverit) diutius Basileae manere, quamvis non videam, quae causa tam grandis sit, quae me diutius ibi morari velit. Mirum in modum enim hic fere omnia studia frigere videres. In disciplinis nemo est, qui quicquam legat excepto Vito Ardiseo 4 , qui Euclidis Elementum praelegit, sed adeo tarde, ut cursum meum indies remoretur magis quam promoveat. D[ominus]d Simon Grineus alternis diebus nunc catechismi, nunc rethorices institutiones praelegit, sed cum nullum certum authorem sibi in his praefixum habeat, auditoribus quoque nihil certi est, quod sequi possint; tum crebris vacationibus plurimum omnium studia remoratur. Certe, ut ingenue, quod sentio, fatear, nisi Otho 5 noster sua familiaritate et privato auxilio mihi tam succurreret, non viderem, quid nam a Basiliensi academia utilitatis ferrem. Parturiunt quidem omnes et promissis hiantes lactant iuvenes, novam universitatis reformationem meditantur 6 , sed nihil promovent. Quare hoc hiemale tempus ibi terere optimum esse duco historiarum lectione et scribendi exercitio me exercens, novo vero ineunte vere rursum tuo utar consilio, quid nam mihi porro agendum sit. Angliam omni studiorum genere florere ex Oxoniensium literis 7 perdidici, quam meis studiis non inutilem fore credo. Ibi enim praeter disciplinarum cognitionem et Britannica lingua et aliae multae res essent, quae a me perceptae non parum me iuvare possent. Sed de his alibi.
Nova vero, quae ex Anglia percepi, haec sunt 8 : Ioannes Hokerus 9 Meidstanensis (quae urbs est Cantiae), et pietate et eruditione insignis vir, sic
Briefe_Vol_08-235 | arpa |
---|
scribit: "Ruit hic passim Azoticus Dagon 10 , Babyloniorum confractus iamdudum Bel est 11 : Repertus est nuper Cantianorum deus e , ligneus divus, pensilis Christus 12 , qui cum quovis Promethei ligmento f 13 concertare posset; nam et capite nutare, minari oculis, barbam concutere, incurvare corpus, adeuntium aversari et audire preces scitissime noverat. Hic, cum picales 14 monachi sua causa caderent, repertus est in eorum templo plurimo cinctus anathernate 15 , ||2760v. lintheis, cereis, agricis, urbicis, exteris ditatus muneribus. Subodoratus est fucum cordatus vir, Partrigii nostri frater 16 ; affixum parieti e vestigio solvit, apparent artes, apparent imposturae, mirus ac polypeus 17 praestigiator. Erant foraminoso corpore occultatae passim fistulae, in quibus ductile per pinnulas ferrum a mystagogo trahebatur, laminis meatus artifitiose caelantibus. Hinc factum est, ut populum Cantianum, imo et Angliam totam iam saeculis aliquot magno cum quaestu dementarit. Patefactus Meidstonensibus meis (gaudeo patriae) spectaculum primitus dedit ex summo se culmine confertissimo ostentans populo, aliis ex animo aliis Aiacem risu simulantibus 18 . Delatus hinc circulator Londinum est. Invisit aulam; regem 19 ipsum novus hospes novo salutat more. Conglomerant apum ritu aulici; barones, duces, marchiones, comites adsunt et e longinquo ad hoc spectaculi, circumstant, circumspectant, intuentur, vident. Agit ille, minatur oculis, aversatur ore, distorquet nares, mittit deorsum caput, incurvat deorsum corpus, annuit, renuit; vident, rident, mirantur, strepit vocibus theatrum, volitat super aethera clamor. Rex ipse incertum gavisusne magis sit ob patefactam imposturam, an ex animo doluerit magis tot saeculis deludi miserum vulgus. Res ad consiliarios delata est. Habita est post aliquot dies Londini contio; praedicat e suggestu Roffensis episcopus 20 , stat ex advorsum
Briefe_Vol_08-236 | arpa |
---|
Danieli Bel Cantianorum summo erectus pulpito, ita ut videri ab omnibus commode posset. Hic denuo sese aperit, hic denuo comoedus fabulam scite agit; mirantur, indignantur, stupent, pudet tam turpiter fuisse ab idolo delusos. Cum iam incalesceret concionator ac dei verbum occulte in cordibus eorum operaretur, praecipitio demolitus est ligneum truncum in confertissimos auditores. Hic varius auditur diversorum clamor, rapitur, laceratur, frustillatim conscinditur, in mille confractus partes, tandem in ignem mittitur, et hic tulit exitus illum." Hactenus ille.
M. vero Thomas Slythurus g 21 ad hunc modum scribit: "lamdudum Romanensis monstri caput deiectum est. Evertuntur nunc undique praecipuae, quibus innitebatur hoc regnum, columnae, ne reaedificandi imposterum aliquibus detur occasio. Otiosa enim illa monachorum ac fraterculorum turba e domiciliis truditur, non tamen sine honesto stipendio, quo sibi victum quaeritet. Iam etiam verbi dei machinamenta superstitioni ac impiis tollendis opinionibus tanquam basi ac fundamento per fortissimos Christi ministros admoventur. Quatiunt strenue; hiatus enim ac scissurae opinionum, cum sibi de impiis suis dogmatibus non conveniat, ruinam brevi futuram minantur. In proximo principum ac magnatum nostrorum conventu determinatam ac absolutam omnium rerum et opinionum expeditionem expectamus 22 . Interim vero consultant et deliberant prudentissimi viri, quomodo haec sine tumultu fiant" etc.
||2761r. Thomas Othlaeus 23 , iuvenis doctissimus, haec sic depingit: "Cucullatum papae satellitium indies decrescit. Monachi ac fratres pauci apud nos relicti; brevi nulli in universa Anglia erunt. Peregrinationis nullus locus relictus. Divi divaeque omnes, quas solebant imperiti homines in variis Angliae partibus invisere, nunc Londini sunt" etc.
Briefe_Vol_08-237 | arpa |
---|
Contigere etiam in harum foelicissimarum rerum cursu quaedam facinora horrenda, quorum unum describit M. Michael Drummaeus 24 , de puero duodenario, qui patrem in iuditio homicidii reum egit et vicit 25 . Aiebat se vidisse, cum famulum interficeret, referebat ordine et locum et modum mortuumque cadaver ab ipso et concisum et combustum una cum sanguinis vestigiis dixit. Affirmavit hoc tunc praesens mater et alius testis, qui in certius rei argumentum semiusta ossa e cinere collegerat. Domino itaque ut homicida suspenso post aliquot septimanas famulus rediit quaerens veterem herum. Res itaque patefacta est, quod matris adulterae et adulteri impiis consiliis subornata ista fuerunt, quare filius impius cum matre saeva et adultero nefando poenas crudeles dedit. Haec sunt mundi exercitia.
Scribunt et alii doctissimi viri et iuvenes, Heron 26 scilicet, Northonus 27 et alii, qui omnes uno ore foelicissimum Brittanniae statum praedicant. Haec sunt, quorum desyderio te teneri scio.
Misit ad me Ioannis Butleri frater 28 annulum amicitiae pignus, Nicolaus 29 noster par caligarum. Eliottus 30 in suis literis chirothecarum mentionem fecit, sed nullas recepi adhuc h .
Nova apud nos nulla sunt. De libris nunc nihil agere potui; abitum enim d. Butlerus accelerat. Orosium 31 misi, quem te nunc recepisse simul cum aliorum pretio arbitror. De caeteris te proximis literis 32 certiorem faciam.
Salvum te cupit d. Myconius. Salutabis vicissim nomine meo universam tuam familiam, d. Theodorum Bibliandrum, Pellicanum, Ammianum, Collinum, Binderum, si modo apud tantos viros homuntio Gvalterus aliquid potest, iisque haec nova mirabilia nomine meo communices.
Vale bene, patrone observande, et Rodolphum tuum semper tibi commendatum habeto.
3. octobris 1538, Basileae, ex aedibus d. Miconii.
Rodolphus Gvalterus,
tui observantissimus.
Briefe_Vol_08-238 | arpa |
---|
[Adresse auf der Rückseite:] Et pio et erudito viro d. Heinricho Bullingero, Tigurinae ecclesiae antistiti primario, patrono et praeceptori suo imprimis colendo.