[93]
Autograph: Zürich StA, E II 343,99r. -v. Siegelspur. —Ungedruckt
Die Berner bemühen sich, für die Reformierten in Bremgarten, Bullingers Wunsch entsprechend, das Beste zu tun. Bullinger und Pellikan sollen mit ihren allgemein geschätzten Bibelauslegungen fortfahren. Haller stimmt Bullingers Ratschlägen in Nr. 83 «De ratione studii» bei, beklagt sich jedoch über Zeitmangel und schildert seinen Tagesablauf. Er schließt mit Bemerkungen über einige ihm von Bullinger zugesandte Werke und mit der Nachricht vom Tode Heinrich Wölflins.
S. Quae fratribus in Bremgarten 1 minantur Imontani, ex ore Sebastiani 2 retuli nostris,
maxime vero pandareto Pastori 3 nunc quattuor posterioribus comitiis legatumBriefe_Vol_02_0116 arpa
agenti 4 . Hi cum nec verbum rescissent, tamen lectis comitiorum articulis, vulgo den
abscheid 5 , id ipsum, quod Sebastianus retulerat, didicerunt. Lectae sunt literae Bremgartensium 6
, quibus se papismo Quinquepagico addixerunt, similiter et quae pii
verentur, diacosiis 7 proposita. Hinc legatis iisdem, Stürlero 8 scilicet et pandareto
Pastori, comissum 9 , quatenus moneant Quinque Pagos, ab instituto dehortentur.
Qui si noluerint, iure forensi res transigatur. Tantum pro tua monitione 10 , et quod
potuimus, effecimus.
Proinde, quod ad tuas literas 11 respondeam, singulas scilicet, per ocium non licet. Hoc unum monuerim, cum Pellicano pergas iisdem fratribus prodesse donis, quibus utrumque donatum affatim testantur, quae in lucem prodiere 12 . Spectandum erit utrique, quod plus indoctis et linguas ignorantibus, pio tamen zelo verbum ministrantibus vestra in scripturis dexteritate succurratis, quam erga doctos vos quoque doctos ostentetis, siquidem charitas sola edificat solaque omnibus omnia esse novit, scientia vero inflet 13 . Uterque brevitati studet, ita tamen, quod vel mediocriter pii aut docti mox olfaciant, quid spiritus domini scripturarum simplicitate velit, quid proinde nobis docendum, quaque occasione omnia in vulgus spargenda sint. Haec sunt, quae iam multi multis desiderarunt annis. Dominus igitur suppeditet, quatenus pergatis quam faelicissime. Abhorruit Zuinglius noster plures edere commentarios, ne illis addicti citra iudicium a lectione bibliorum remoraremur. Sed cum non omnibus datum sit Corinthum adire 14 maximaque pars remorata sit a lectione bibliorum, quod invia viderentur absque duce, pergite, pergite, et quousque sua quisque perduxerit, mecum communicate. Nec enim cesso fratres monere, quatenus a deo tandemque a vobis id impetrent.
«De ratione studii» 15 quod optima sit, quomodo displicere posset? Sed in hoc deficio, quod per omnium rerum et negociorum tumultum ita dies et horas partiri non licet. Antemeridianas horas ad feriam secundam, quartam et sextam 16 consistorio vendicare cogor, nec satis est eas huic locasse, quin cum domum redierim, omnibus etiam rusticis, quicquid unquam in consistorio agere habuerint, expositus consultor esse cogor. Is enim apud nos est mos, quod sua quisque negocia singulis exponat. Tres sunt deinde contiones cuilibet faciendae. Quibus cum animum dedero, nocturnas aliquando cogor suffurari a horas. Tu iudica, quantum temporis supersit vel ordinariae bibliorum lectioni vel linguarum aut historiarum studio. Taceo
Briefe_Vol_02_0117 | arpa |
---|
ecclesiarum curam, quae sic distrahit me, tot expostulat epistolas, ut aliquando animus et mens deficiat, ne dicam verba. Si quid igitur habueris, quo b me ita obrutum iuvare poteris, consule.
Bertrami libellus 17 ab initio lectus Farello 18 ita placuit, ut ad se receperit. ||99v. Quodsi Froschouwer plures habeat, duos aut tres mittat, quos solvam. De praedestinatione quae miseras 19 , legi, primaque fronte displicere non potuerunt. Sed sic nondum sunt a me expensa et diiudicata, ut cum iudicio illis respondere possim. Respondebo tamen quam ocissime, postquam a capitulis 20 domum redierim. Sebastianus sua reliquaque omnia referet. Nobis commendatissirnus est.
Vale, charissime Heinrice, et me ut cepisti commendatum, amare pergas nec desinas.
Lupulus 21 noster e vivis excessit 22 .
5. maii.
Tuus, quantulus est, Berch. H.
[Adresse darunter:] Heinrico Bullingero, fratri suo charissimo.