Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[743]

Die in Basel versammelten Pfarrer an
die Pfarrer von Appenzell
Basel,
5. Februar 1536

Konzept von Oswald Myconius: Zürich ZB, Ms F 81, 354 Ungedruckt

Über die im Hinblick auf eine Konkordie der Kirchen Deutschlands in Basel abgehaltene Tagung evangelischer Orte der Eidgenossenschaft können die St. Galler Näheres berichten. Die Appenzeller wurden, wie auch die Glarner und Thurgauer, wegen der konfessionellen Haltung ihrer Obrigkeiten nicht eingeladen. Um sich auch mit den Lutheranern einigen zu können, haben die versammelten Theologen auf Bitte der Strassburger [Capito und Bucer] in ihren [Bekenntnis-]Artikeln, ohne von der bisherigen Lehre abzuweichen, mit biblischen Worten die Taufe als Bad der Wiedergeburt und das Sakrament des Mahls als Leib und Blut Christi bezeichnet. Sie bitten die Appenzeller, die Konkordie zu unterstützen und damit zum Sieg über das Papsttum beizutragen.

S. et pacem per Christum.

Charissimi fratres, conventum ab aliquanto tempore per nos institutum et hisce nunc tandem diebus celebratum vos latere noluimus. Convenimus enim circiter ianuarii diem tricesimum ex civitatibus Helveticis, quae per dei gratiam et auxilium vel post cladem gravissimam 2 evangelium adhuc fovent, Basileam et ea, quae spectant ad domini gloriam atque communem ecclesiarum Germaniae concordiam, tam suaviter et unanimiter tractavimus et ad felicem, uti spes est, finem perduximus, ut nemo videre non valuerit deum inter eos, qui nomine ipsius fuerunt congregati, medium interfuisse 3 . Haec ipsa vero quaenam et qualia sint, e fratribus potestis cognoscere Sanctogallensibus. Tempus enim fuit brevius, quam ut transcripta nunc ad vos dare licuerit.

Quod autem vos, fratres in domino charissimos, non adcersivimus, non subest alia quam magistratus vestri ratio. Is enim, etsi hactenus contra veritatem evangelicam non saeviit, tepidius egit tamen, quam ut in praesentiarum ad nos ipsum ut reliquarum civitatum primores vocare fuerimus ausi. Hoc certe nisi obstitisset, non sumus adeo vestri immemores, ut praeteriissemus. Nam eandem ob causam neque Glareanos neque Durgeanos 4 advocavimus, quos in domino diligimus tamen ex animo.

Caeterum, ne quid hic fictum aut simulatum putetis, paucis conventus ac negocii totius rationem accipite. Concordia inter nos primo, deinde quoque erga Lutheranos quos vocant, synodum coegit. Optaremus etenim, ut par est, animos omnium, ut institutio iubet evangelica, consentire in domino, si quo modo fieri queat, ut nomen dei rite nobis glorificetur. Inter agendum igitur in

1 Siehe oben Nr. 737, Anm. 1.
2 Gemeint ist die Niederlage der Protestanten im Zweiten Kappeler Krieg.
3 Vgl. Mt 18, 20.
4 Thurgauer.

hoc unum intendimus, ut doctrina n[ostra]a sit eadem veritate domini servata cum Luthero et eius complicibus. Unde res est huc perducta, ut articulis positis 5 ne tantillum quidem ab hactenus tradendi formula declinantes moderatis b verbis Argentinens[ium] rogatu c6 uteremur in gratiam Lutheri suorumque. Quod vel ideo non fuit grave, quia et Christus et Paulus iisdem d sunt usi, et nos, dum ita cecidit, nunquam vitavimus.

Ea sunt autem, ut baptisma regenerationis lavacrum 7 , sacramentum coenae vocemus corpus Christi sanguinemque 8 . Id tamen non nisi cum declaratione, quae nobis est usque adhuc usurpata.

Quod postquam ab Argentinensibus fratribus petitum recusare non licebat, nisi e recantare, quod hactenus docueram[us]f , sustinuissemus, morem gessimus. Id quod ex articulis visis et probe consyderatis clare cognoscere dabitur.

Quamobrem, fratres dilectissimi, obnixe contendimus, si quando futurum, ut de concordia pergatur et res ad vos quoque fuerit perlata, illud prosequamini, quod erit in primis dei, tum vero et concordiae ecclesiasticae, ut tandem etiam hoc consequatur olim, ut papismus pravus et noxius dei cultus cum satana cedere et in barathrum abire cogatur perpetuum ad dei et domini nostri Iesu gloriam at animarum salutem.

Valete per Christum semper et pro nobis orate mutuiter.

Basileae, 5. februarii 1536.

Fratres conventus

Basiliens[is]vestr[i]g .

[Adresse auf der Rückseite:] Eruditis piisque Christi ministris Abbacellanis, fratribus in domino charissimis suis h .

a Textverlust wegen Beschädigung des Randes.
b nach moderatis gestrichenes t[ame]n[?].
c Argentinens[ium] rogatu am Rande nachgetragen.
d nach iisdem am beschädigten Rand ein undeutliches, vielleicht gestrichenes Zeichen.
e nach nisi gestrichenes no[?].
f, g Siehe Anm. a.
h Darunter, von späterer Hand, Regest und die Nummer 57.
5 Zum Ersten Helvetischen Bekenntnis s. oben Nr. 737, Anm. 1.
6 Zur Einflussnahme von Capito und Bucer auf den Bekenntnistext s. Köhler, ZL II 413 (aufgrund von Bullingers Bericht in Zürich StA, E II 337, 131r.-v.); CO XII 464; Blarer BW I 779; vgl. die von den am Gespräch beteiligten Theologen überarbeiteten Konzepte in Zürich StA, E II 364, 408-420.
7 Siehe Art. XXII des Bekenntnisses (lateinischer Text in: Schaff III 224). Siehe Art. XXIII des Bekenntnisses (Schaff III 225).