Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1476]

Rudolf Gwalther an
Bullinger
Marburg,
11. März 1541

Autograph: Zürich StA, E II 350, 447-449 (Siegel) Ungedruckt

Will sich nicht des gleichen Vergehens schuldig machen wie [Haller, Wick und Wolf], die unerlaubterweise nach Marburg gereist sind. Nun hat ihn aber Johannes Draconites auf Grynäus' Empfehlung hin aufgefordert, ihn [zum Reichstag] nach Regensburg zu begleiten, und eine solche Reise verspricht großen Nutzen. Hat deshalb zugesagt und hofft, durch schriftliche Berichte auch seiner Heimatstadt nützen zu können; bittet, sein Verhalten nicht als Ungehorsam auszulegen. Hat bei einem Marburger Kaufmann Geld aufgenommen, um für Notfälle gerüstet zu sein. Übersendet seine "Monomachia [Davidis et Goliae]", die "Epistolae heroinae" und weitere Gedichte und bittet, sie zum Druck zu befördern. Rudolf Collin und eventuell Theodor [Bibliander] sollen sie korrigieren, Bullinger für die fehlerfreie Drucklegung besorgt sein. Hat keine zuverlässigen Nachrichten, wird aber aus Regensburg schreiben. Grüße; ist wegen seiner baldigen Abreise in Eile.

Gratiam et pacem a domino.

Non equidem ignoro, colendissime pater, quantum et aliis et tibi imprimis obedientiae debeam, neque etiam is sum, qui contumacius vestris legibus et imperio obniti velim. Satis enim iamdudum didici, quantum vobis eorum factum displicuerit, qui contra consensum vestrum Marpurgum profecti sunt. 1 Neque ego nunc illorum exemplo simile quidpiam molior, ut, quod his impune licuerit, idem et mihi permittatur. Institueram enim omnino hoc reliquum peregrinationis meae tempus secundum placitum vestrum peragere a a quo instituto meo me forsan nondum aberravisse puto, si rem omnem penitius introspexeritis.

Multa enim praeter spem cum evenire soleant, hoc b etiam mihi inopinanti contigit, ut d. doctor Ioannes Draconites, theologus consumatissimus meique studiosissimus, cui me nuper Gryneus commendarat, 2 me compellaret rogaretque, ut una cum eo Ratisbonam peterem. Quid facerem? Hoc petebat vir nunquam non de me bene meritus, cui si in hac re inservirem, etiam principi 3 non ingratam operam collocaveram. Suadebant alii amici, ne rem mihi utilissimam detrectarem. Ego quoque, quantum videre poteram, id mihi non infrugiferum esse animadvertebam. Conveniunt enim eo viri eruditissimi quique, principes Germaniae, Hispaniae Italiaeque, ut, qui nunc temporis Ratisbonam vident, praecipuam Europae partem perlustrasse videatur. Adde, quod in tanti viri comercio nemo sine magna laude et commodo esse

a Vor peragere gestrichenes instit.
b Vor hoc ein gestrichener Buchstabe.
1 Zur eigenmächtigen Abreise von Johannes Haller, Johann Jakob Wick und Johannes
Wolf aus Tübingen vgl. HBBW X, Nr. 1421 und 1431.
2 Ein entsprechender Brief ist nicht bekannt.
3 Landgraf Philipp von Hessen.

potest. Hic enim se varii consultationum modi, instituta principum, scribendi et Latine et Germanice rationes vivendique mores offerunt.

Quare spe de vobis quoque bona concepta hoc munus subii, non etiam sine patriae emolumento id me facere ratus, si singula diligenter observans ad vos quoque, si quae aut pro vobis aut contra vos facere videntur, perscribam. Hoc unum itaque oro, ne id perverso animi instituto, propria contumatia et pertinaci inobedientia fecisse putetis. Aliis scribere non vacat ob temporis angustiam. Tu, mi pater, hanc meam causam ut et alias suscipe et tuere; ego curabo, ne rebellem et impro-||448 bum defendisse videaris.

Quod vero sumptuum magnitudinem attinet, de qua nimirum Froschouerus tibi narrabit, rogo, ne iniquius feras; aliquot enim pecunias, quas in itinere haberem, si aut morbus aut aliud quiddam incideret, a Marpurgensi mercatore 4 sumpseram. De qua re te admonendum putavi, ne semestre tempore me tales fecisse sumptus putares.

Mitto hic Monomachiae 5 libros tres, epistolas heroinas 6 novem, quibus vellem et illam Sarae addas, quam prioribus nundinis ad te misi; 7 mihi enim exemplar nullum reliqueram. Item habes hic Ottonis epithalamium 8 , Eobani epicedion et epitaphia 9 , praeterea Lafateri nostri carmen funebre. 10 Haec omnia vins et patribus et amicis meis charissimis inscripsi, 11 quibus tam, oro, gratus sit hic labor meus, quam magno studio et amore in eos est conscriptus. Tu, quaeso, cura, ut c ad autumnales nundinas 12 imprimantur; multi enim haec expectant, nec desunt typographi, qui haec libenter suo prelo susciperent.

Imprimis vero rogatum velim d. Rodolphum Collinum, ut d opens mei censuram suscipiat, maculas abstergat, hiulca suppleat et supervacua rescindat. Hic enim est, penes quem carmen meum et stare et cadere 13 volo. Quod si et d. Theodorus 14 tale opus per ocium inspicere non gravaretur, rem mihi

c ut über der Zeile nachgetragen.
d Vor ut gestrichenes et.
4 Unbekannt.
5 Die Rede ist vom Druckmanuskript von Gwalthers "Monomachia Davidis et Goliae". Das Werk wurde 1541 bei Froschauer gedruckt; zu den Einzelheiten s. HBBW X, S. 160, Anm. 7.
6 Siehe ebd., Anm. 10.
7 Siehe ebd., Z. 21f mit Anm. 11.
8 Zürich ZB, Ms D 241, 8r.-17v. (Gedicht auf die Hochzeit von Otto Werdmüller und Magdalena Gessner; vgl. Leo Weisz, Die Werdmüller. Schicksale eines alten Zürcher Geschlechtes, Zürich 1949, Bd. I, S. 62; Bd. III, Stammtafel 2).
9 Gwalthers Trauergedichte auf Helius Eobanus Hessus wurden 1540 in Marburg und 1541 (im Anhang zur "Monomachia")
in Zürich gedruckt; vgl. HBBW X, S. 173, Anm. 12. Vom Manuskript ist nur noch die ungedruckt gebliebene "Ecloga in mortem Helii Eobani Hessi poetae" erhalten (Zürich ZB, Ms D 241, 18r.-19v.).
10 Das Epicedium auf den 1535 in Straßburg ertrunkenen Heinrich Lavater ist ebenfalls im Anhang zu Gwalthers "Monomachia" abgedruckt (aaO, 48r.-54r.); es ist Johannes Bullinger gewidmet.
11 Das Widmungsgedicht (aaO, 2v.-6r.) ist an Felix Frey, Bullinger, Leo Jud, Kaspar Megander, Erasmus Schmid, Konrad Pellikan und Theodor Bibliander gerichtet; vgl. auch HBBW X, S. 193, 44-51.
12 Zum Termin der Frankfurter Herbstmesse s. HBBW VI, S. 406, Anm. 5.
13 Zur Redensart vgl. Röm 14,4.
14 Theodor Bibliander.

faceret gratissimam. Aliis vero, quos Tigurum fert, poetis nullum omnino immutandi nostra volo arbitrium permitti, ne multorum manibus e opus discerpatur magis quam corrigatur. Praeterea cures, quaeso, ut ea, quam t in carmine imprimendo adhiberi oportet, typographi et correctoris sit diligentia. Hic enim saepius vel una dictio transposita totam carminis gratiam subvertit, imo ipsum versum plane destruit, quod in epicedio meo Francfurti impresso 15 expertus sum. g

|| Nova hic 449 multa, sed incerta plaeraque, quare non digna, ut his te diutius detineam. Curabo, ut a Ratisbona et certa et lectu digna ad te transcribam.

Salutant te sodales 16 mei. Tu quoque nomine meo quam officiosissime salutabis matrem 17 et uxorem 18 tuam totumque liberorum tuorum coetum 19 . Reliquis, quaeso, me excusato, quod non scripserim; subitus enim discessus in causa fuit, ut vix haec exarare potuerim, cui causae et lituras crebras, quaeso, condones.

Vale, pater charissime, et in te solo sperantem non deserito.

Marpurgi, 5. idus martii 1541.

Tui observantissimus

Rod. Gvaltherus.

[Adresse auf der Rückseite:] Clarissimo viro d. Heinrycho Bullingero, domino et patri suo unice observando. Z[ürich]h .

e Vor manibus einige gestrichene, unlesbare Buchstaben.
f Vor quam gestrichenes quae in c.
g Es folgt gestrichenes: Praeterea quaeso, cum Froschouero agas, ut exemplaria ahquot Pollianorum carminum [gemeint sind die Opuscula" von Johannes Pollius (BZD C 682)] Wolphio nostro comittat; ||449 is enim meo nomine ad Pollium transmittet. Id enim author nuper a m[e ...].
h Teilweise auf das nicht mehr vorhandene Verschlussband geschrieben.
15 Gwalther bezieht sich auf seinen Beitrag zu der vom Frankfurter Drucker Christian Egenolff in Marburg publizierten Sammlung "Epitaphia aliquot epigrammata in mortem [...] Helii Eobani Hessi"; vgl. HBBW X, S. 173, Anm. 12.
16 Haller, Wick und Wolf (vgl. oben Anm. 1).
17 Anna, geb. Wiederkehr.
18 Anna, geb. Adlischwyler.
19 Zu Bullingers Kindern s. oben Nr. 1460, Anm. 121.