[1088]

Nachdem der Berner Rat auf Veranlassung von Capito und Bucer den bereits gedruckten Katechismus Meganders konkordienfreundlicher formulieren ließ und nun von den zerstrittenen Pfarrern verlangt, die neue Fassung zu unterschreiben, stehen Megander und Erasmus [Ritter] vor einer schwierigen Entscheidung. Zwick mißbilligt zum einen die überstürzte Revision, die als Widerruf gedeutet werden könnte, zum andern das rücksichtslose Vorgehen gegenüber verdienten Pfarrern wie Megander. Bittet die Zürcher, einer Aufforderung [aus Bern]folgend, ihren Einfluß geltend zu machen, und empfiehlt eine Einigungskonferenz der eidgenössischen Kirchen ohne Schiedsrichter [Capito und Bucer]. Grüße.

Salus et pax Christi.

Scripsit Megander, charissimi viri, haud ita pridem catechismum 1 , quem aedidit quoque et plus quam in quadringenta exemplaria sparsit. Capitone vero et Bucero causam concordiae nuper apud Bernnenses agentibus conquesti sunt nonnihil catechismum b non omnino spirare concordiam et Lutherum offendi posse, si legeret non expolitum, iudicantes c magnificentius de sacramentis et loquendum et scribendum, quam hic catechismus faciat. Decrevit ergo senatus diacosiorum ² , ut per Capitonem et Bucerum praesentibus quoque Gryneo, Myconio et quatuor ministris ecclesiae ³ recognosceretur,

id quod multis in locis factum audio, reposito libello ad manus publici scribae ⁴ . Deinde vero redditus est senatui vocatis etiam ministris, ut scilicet relegeretur et de aedendo statueretur. Ministri scissi sunt, quos nostis. Senatus quoque offensus est contentione isthac. Sed tamen obtinuit sententia, ut, quoniam nihil deprehendant in catechismo disputationi et confessioni contrarium ⁵ , omnino aedatur, denique, ut ecclesiastae Bernnenses aut d subscribant aut ab offitio cessent. Nunc autem Megandro et Erasmo ⁶ negotium fit: Si subscribendum illis, forte non potest fieri sine conscientiae offensa; si deserenda ecclesia, non fiet sine maiore offensa. Haec ad vos, charissimos dominos meos et fratres, ut quacunque ratione adsitis ecclesiae tam clarissimae. De catechismi veritate nihil iudico hoc loco, de Bucero et Capitone similiter nihil, quandoquidem Gryneum et Myconium testes habent causae suae.

Duo autem sunt, quae me huius negotii nomine offendunt: ||584r. Primum, quod vulgato primum catechismo et per omnem ditionem, ni fallor, sparso statim et e vestigio alius obtruditur, quo exemplo non potest fieri, quin multi offendantur et quin in suspitiones malas trahatur prior catechismus. Et omnino odiosissimae sunt istiusmodi mutationes subitae et spirant palinodiam quandam, etiam si e non sint manifesto. Reformationes non sunt damnandae, sed ita instituendae sunt, ut careant inconstantiae vitio, id quod prudentia docet; aurea mala sunt in patinis argenteis, verbum in tempore locutum ⁷ . Alterum, quod offendit, hoc est, quod Bernates statim offitio exuunt, quotquot nequeunt isti negotio subscribere. Potest enim esse vir bonus, doctus, pius et integer, qui tamen nequeat solide capere, quae plerumque aguntur; an is ideo ablegandus? An sic discimus alterius onera ferre ⁸ ? Haec gratia nonnunquam rependitur de ecclesia optime meritis. Megander quocunque ingenio sit, tamen ecclesia Bernnensis multum illi debet. Si quis esset in ecclesia contentiosus, posset illi frenum imponi, vel ut nihil reclamaret sententiae ab ecclesia receptae vel ut omnino sileret ad hanc aliamve causam. Hoc ni vellet, iam excusabile esset repudium cavendae scissionis ratione. Fateor multa esse, quae supra captum meum; in istis si velim turbare ecclesiam, non sum ferendus, si vero sine ecclesiae turbatione non possim quibusvis (quae meo iuditio solida non videantur) subscribere, an ideo indignus sum functione ecclesiastica?

Habetis meam mentem paucis, et quanquam mallem in istis negotiis mutum agere, tamen vicit me charitas ecclesiarum, denique rogatus sum. ||583r. Paucula [haec volui]f ad vos de isto scribere. Vestrum est per vos vestrosve

operam dare, ne boni et doctissimi fratres hac occasione cogantur deserere ecclesiam. Certe non videretur inconsultum, si ecclesiae Helveticae synodo celebrata solide coirent in unum idque semotis omnibus arbitris ⁹ .

Christi vero pax sit vobiscum, et spiritus illius ducat vos in omnem veritatem 10 . Amen. Valete in domino.

Ex Constantia, 4. ianuarii 1538.

Vester deditissimus

Io. Zvick.

Salutant vos consul noster Thomas Blarerus, frater Cunradus 11 et symmystae omnes precantes, ut toto sequentis anni curriculo sitis in domino fortunatissimi.

[Adresse auf f. 583v.:] Dominis Hainricho Bullingero, Leoni, Pellicano et Theodoro, charissimis dominis et fratribus meis.