Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1087]

Andreas Karlstadt an
Bullinger
Basel,
[Anfang]1 Januar 1538

Autograph: Zürich StA, E II 336, 26 (neu: 37)(Siegelspur) Ungedruckt

Beschwert sich über seinen Zögling [Heinrich] Stapfer und schildert die Umstände seines Abgangs: Als er ihn wegen seiner Unhöflichkeit gegenüber der Frau von Sebastian [Sinckeler] zurechtwies, verließ er sein Haus. Grüße und Glückwunsch zur Geburt von [Christoph Bullinger].

S. Tot obsequiis totque beneficiis iisdemque pleniss[imis] demeritus es me, vir et ornatissime et eruditissime, ut peccare me fateor multa, nisi tuis precibus acquiesco tueaque piae voluntati neutiquam desum. Equidem et debeo et volo rem factu longe difficiliorem subire, neque unquam defessum senties, tantum abest, ut nunc non a obsequar, at quando negocium vel unum [a]b me confici non potest c , minime mihi adscribendum, quod in alio situm est. Proinde quando Stapferi 2 voluntas cum mea debeat neque possit neque velit convenire, non difficile cernes d caput inobedienciae. Egressus is est domo, libros et alia extulit; citra notationem mei aegre revocabitur, praesertim cum sciam illum iactaturum me suae pecuniae adeo e cupidum et ex ea tanto opere saginari posse, ut eius fiducia retractem ad me. Id colligo ex anteactis opprobriis, siquidem pecuniam suam toties uxori 3 et filiis 4 exprobravit, quasi nos ex ea vivere necesse sit ipseque de beneficencia donet. Equidem autem f certus sum ipsum 26 fl. non assecuturum, quae ego contemplatione tui et aliorum (qui pro eo intercesserunt) in illum contuli. Is enim[?]g spaciosum lectulum unus subinde nisus est occupare pecuniam obiectans. Verum caussam diversionis eius paucis accipe. Est nobis doctor quidam medicinae, cui Sebastiano 5 nomen, qui Latine, Graece, Hebraice mire doctus existit. Huius

a non über der Zeile nachgetragen.
b a fehlt in der Vorlage.
c potest über der Zeile nachgetragen.
d cernes kann auch als cernis gelesen werden.
e adeo vom Schreiber korrigiert aus adeoque.
f autem über der Zeile nachgetragen.
g enim[?] über der Zeile nachgetragen.
1 Am 17. Januar nahm Myconius den im vorliegenden Brief angeschuldigten Studenten gegenüber Bullinger in Schutz (s. unten Nr. 1093; vgl. Bullingers Antwort unten Nr. 1094, 2-7).
2 Wie sich aus dem Folgenden ergibt, ist der seit 1535/36 in Basel immatrikulierte Heinrich Stapfer aus Zürich gemeint (s. Basel, Matrikel II 8, Nr. 9). Er war der uneheliche Sohn des Fraumünster-Chorherrn Rudolf Stapfer, s. Carl Keller-Escher, Promptuarium genealogicum, Bd. VII, S. 25 (Zürich ZB, Ms Z II 6a). 1546 wird er als Überbringer eines Briefs von Ambrosius Blarer an Bullinger erwähnt (Blarer BW II 470); über sein späteres Schicksal ist sonst nichts bekannt.
3 Anna Karlstadt, geb. von Mochau.
4 Siehe unten Anm. 12.
5 Sebastian Sinckeler (Singler), gest. 1547,

uxor 6 et filia 7 invisere meam coniugem valitudine haud optima constitutam. Fuit autem mea in hipocausto oppido angusto unam duntaxat tabulam capiente. Eo cum venissent, ingredior excepturus. Exceptis eis iussi Stapfero hospitibus cedere, quod is meliorem mensae partem occupavit, unde peiore loco honestas hospites sedere oportebat. Abii; putabam cessurum. Tandem honestatis gracia rediens eodem in loco Stapferum video sedere et libros compingere, quem non sine stomacho rursus iubeo in suum hypocaustum abire, sed respondit doctoris uxorem permisisse. Itaque locum occupatum h mordicus detinet, neque hoc contentus, nam me in lectionem profecto nidore bituminis incipit molestare contubernium i . Hec et alia de lectione reversus audiens indigne tuli et dixi flagitium tale non modo cum literis sacrosanctis, sed cum legibus pugnare, imo contra naturam, adeoque sacius esse ipsum carere literis quam k has socias facinorum facere. Hic' autem sic m movebatur, ut ilico sibi providebat, imo me iniuria n nova et acri affecit. Itaque invitum et reluctantem non putavi diutius retinendum, quamquam parum licere putarem ei, quem curatoris 8 autoritate tuoque interventu suscepi, vobis ignorantibus permittere discessum. Poteris ex hisce ipse colligere. quas turbas daturus esset, si reciperem, neque dubito te sic Stapfero favere, ut mihi tranquillitatem non o invideas. Praestat itaque, ut alibi sit, cum mihi sit honestum et utile eius ab commercio abstinere. Si mansisset mecum, lubens auscultarem tibi praecipienti, cui inservire iucundum est.

Vale felicissime. Uxorem tuam 9 atque matrem 10 et liberos 11 saluta. Gaudeo te numerum exaequasse nostrum liberum 12 et tuam tibi felicitatem omnem congratulor. Saluta dominos meos praeceptores et fratres.

h vor occupatum gestrichenes suum.
i contubernium über der Zeile nachgetragen.
k quam vom Schreiber korrigiert aus quas.
l Hic vom Schreiber korrigiert aus His.
m sic über der Zeile nachgetragen, davor gestrichenes nonnihil.
n vor iniuria gestrichenes novis[?].
o non über der Zeile nachgetragen.
von Weil der Stadt (Baden-Württemberg), wurde 1515 in Heidelberg immatrikuliert und promovierte 1530 in Ferrara zum Doktor der Medizin. Wahrscheinlich kam er im Sommer 1535 als Ersatz für Alban Thorer von Baden-Baden nach Basel (s. Amerbach, Korr. VI 284). Er lehrte ab 1536 als Professor der theoretischen Medizin und war Amerbachs Hausarzt. - Lit.: Amerbach, Korr. IV ff, Reg. (bes. IV 4164 und VI, S. XLV); Basel, Matrikel II 10, Nr. 29.
6 Elisabeth Sinckeler, geb. Wyßhärin; vgl. Amerbach, Korr. IV ff, Reg.
7 Gemeint ist wohl Fides, die als einziges von sechs Kindern Sinckelers erwachsen wurde und um 1540 Jakob Müller (gen. Gerster) heiratete; vgl. Amerbach, Korr. IV ff, Reg.
8 Als Vogt Heinrich Stapfers amtierte Gebhart Krüttli, s. Zürich StA, B VI 334, 140v.-141r. 204r.
9 Anna, geb. Adlischwyler.
10 Anna, geb. Wiederkehr.
11 Vgl. HBBW VI, S. 124, Anm. 34, sowie die folgende Anm.
12 Am 16. Dezember 1537 war Christoph als sechstes Kind Bullingers zur Welt gekommen, s. HBD 26, 1f. Zu Karlstadts Kindern vgl. Barge II 518f. Eine weitere Tochter Karlstadts, die im Februar 1531 in Zürich getaufte Barbel (s. Zürich Stadtarchiv, VIII C 1), scheint nicht lange gelebt zu haben.

Basileae, celeriter, die p ianuarii anno 38.

Tuus obsequibilis

And. Carolostadius.

[Adresse auf der Rückseite:] Praeclarissimo et doctissimo viro d. Henrico Bullingero, ecclesiastarum precipuo Tiguri, patrono q suo venerando in domino semper r .