Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1025]

Bullinger an
Oswald Myconius
[Zürich],
23. Juli 1537

Autograph: Zürich StA, E II 342, 75r.-v. (Siegelabdruck) Teildrucke: Corr. des réformateurs IV 264f, Nr. 644; CO X/2 116f, Nr. 71; Teilübersetzung: Simon Grynäus (1493-1541): Briefe. Ausgewählt, übersetzt u. hg. v. Herbert Rädle, in: Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde 90, 1990, S. 83f, Nr. 35

Hat seinen Brief [Nr. 1015] samt dem Schreiben Calvins an Grynäus und dem Bekenntnis der Genfer erhalten; kann in letzterem nichts Bedenkliches finden, warnt aber vor neuem Wortstreit um die Trinitätslehre. Ist über den Konflikt um Caroli nicht unterrichtet, will sich aber weiterhin um Einheit bemühen und widerspricht der Befürchtung von Myconius, er werde in Zürich und Bern geringgeschätzt. Der aus Baden zurückgekehrte Gesandte wird über die verwerfliche Haltung der Fünf Orte [in der Solddienstfrage] berichtet haben; ihr Verhalten könnte sich bald rächen, doch auch Unbeteiligten droht Schaden. Sendet den an Grynäus gerichteten Brief zurück, nicht aber das Bekenntnis.

Gratiam et vitae innocentiam a domino.

Recepi literas illas tuas 1 , Myconi doctissime, una cum Calvini ad Gryneum nostrum epistola 2 et praedicatorum Gebennensium confessione 3 . Et primum, quod confessionem attinet, nihil in ipsa nunc quidem video, quod displiceat. Videtur enim plane exprimere sacrosanctae trinitatis unitatem et personarum distinctionem. Quod voculas "substantia" et "persona"attinet 4 , non arbitror illos fore tam praefractos, ut illis uti nolint aut alios iis utentes damnare velint, quando in ipso intellectu nullum sit vel periculum vel dissidium. Haud bene cessit nobis illa pugna de verbis "substantialiter, realiter et corporaliter" habita 5 ; pessime cedet, si revocaverimus priscam illam de unitate substantiae et personarum distinctione in sancta trinitate multo periculosissimam disputationem. Satius enim mihi videtur adorandis hisce mysteriis toto animo accedere illaque credere, quemadmodum de his simpliciter loquitur scriptura, quam docte, subtiliter et acute in tremendam illam maiestatem perrepere velle. Nos certe curabimus, ne hac in re et propter voculas ulla apud nos moveatur disputatio. Apostolus Paulus iubet suos sapere ad sobrietatem et a ad proportionem fidei 6 , vitare concertationem verborum. In his ero.

a vor et gestrichenes fi.
1 Oben Nr. 1015.
2 Con. des réformateurs IV 239-243, Nr. 634; CO X/2 106-109, Nr. 64.
3 CO IX 703-707 (die Abschrift von unbekannter Hand liegt in Zürich StA, E II
337, 262r.-v.).
4 Vgl. dazu auch Meganders Bericht vom 26. Juni, oben Nr. 1010, 61f mit Anm. 15.
5 Gemeint ist der Streit um das Abendmahl (vgl. ebd., Z. 47-53).
6 Vgl. Röm 12, 3.

Quod Carolum attinet 7 , hominem neque absolvere neque damnare possum. Ex aequo enim Calvini accusationem et Caroli repurgationem ignoro, nisi quod dira quaedam legimus appensa in epistola Calvini ad d. Gryneum, ad quae certe obstupui, necdum intelligo, quo spectent. Nihil de his scripserunt nobis Bernates. Nihil ergo de his iudicare possum, nec, si possem, debeo. Debeo autem curare, ut omnis inter fratres dissentio sopiatur. Huc cum tu quoque horteris, studebo magis sedule. Nam quod sub finem epistolae tuae adiicis 8 aequaliter te valere apud Bernenses ac Tigurinos, id est nihil, certe non agnosco, neque, quorsum illa verba spectent, novi. Si enim putas te a Tigurinis contemni b ac negligi, falleris profecto. Multum enim valuerunt apud nos semper piorum et doctorum hominum scripta, neque ullo argumento diversum commonstraverit quisquam; tantum abest, ut te, cuius pietas et probitas nobis perspectissima est iam annis multis, neglexerimus unquam. Et de Bernatibus nihil unquam intelleximus, nisi quod de te c ut viro bono et docto sentiant; qui autem sic sentiunt, contemnere nequeunt. Rogo itaque per dominum et obtestor, ut meliora tibi de nobis pollicearis d et amare synceriter nos velis, quemadmodum te amamus ex animo. Pereant atque dispareant suspitiones. Apud nos, deo ||75v. gratiae, nulla est turba vel dissensio, quia simpliciter et summa cum diligentia, fide et charitate negotia religionis tractamus, disputationes illas vitamus et fugimus. Veritatem semel didicimus, hanc in vera fide tenemus. Utinam secundum hanc etiam viveremus. Annitimur certe, quantum dominus gratiae concesserit, atque huc spectamus in omnibus nostris contionibus; id enim nostri videtur esse offitii.

Vale una cum domino Gryneo, charissimo fratre, cui in praesenti non habeo, quod scribam.

Nosti nimirum ex legato vestro, qui a Badena venit 9 , Catilinariorum 10 quorundam audatiam et Quinquepaganorum corruptionem deploratam 11 . Optimi quique diem adesse putant, quo scelerati scelerum poenas dent. Hic autem addo: Utinam vero non trahant etiam nos secum in ruinam. Vigilandum ergo nobis et orandum.

Vale iterum.

Iulii 23. anno 1537.

H. Bullingerus tuus.

b contemni vom Schreiber korrigiert aus fall.
c te über der Zeile nachgetragen.
d pollicearis vom Schreiber korrigiert aus polliceri velis.
7 Myconius hatte Caroli gegen Kritik in Schutz genommen; vgl. Corr. des réformateurs IV 255 (oben Nr. 1015).
8 Con. des réformateurs IV 255f.
9 Basel wurde an der Badener Tagsatzung
vom 16. Juli durch Bernhard Meyer und Blasius Schölli vertreten; s. EA IV/1c 862.
10 Verräter (nach L. Sergius Catilina, gest. 62 v. Chr.; vgl. HBSR II 121).
11 Hauptgegenstand der Verhandlungen in Baden war die Haltung der Eidgenossen gegenüber Kaiser Karl V. und König Franz I.; Uneinigkeit bestand vor allem in der Frage des Solddienstes (s. EA IV/1c 863f k).

Grynaei literas remitto. Confessionem non remitto, quod putem illam a vobis non expectari.

[Adresse darunter:] Domino Osvaldo Myconio, antistiti Basileiensis ecclesiae, charissimo fratri.