[112]

Autograph von Oswald Myconius a : Zürich ZB, Ms F 81,314. Ohne Siegelspur. — Ungedruckt

Die Mitteilung der Zürcher über die Annäherung der Straßburger Kirche an Luther halten sie für eine voreilige und lieblose Vermutung. Sie wollen sich in Straßburg Klarheit verschaffen und bitten die Zürcher um Zurückhaltung und Stillschweigen. Die Türken sind eine Geißel Gottes, darum sollte man, anstatt dem Kaiser Militärhilfe gegen sie zu leisten, zuerst Buße und Besserung im eigenen Volk erwirken. Die unmittelbare Gefahr dürfte ohnehin überschätzt werden.

Salutem et pacem per dominum.

Legimus literas vestras 1 , fratres charissimi, plane longas et inflammatiores nostro quidem videre quam pro charitatis spiritu ² . Hic etenim lenior est neque tam suspicax, quam is est, ex quo vos scripsisse videmini. Ex multis, quae novimus aperte, de Argentmensibus res omnino videtur aliter habere, quam vos suspicamini. Nusquam enim descivisse a nobis vel subscripsisse Luthero possumus animadvertere 3 . Quodsi in prioribus ad vos hac de causa literis ⁴ aliquid tale significaverunt, nobis non constat, ut a quibus hae lectae non fuerint. In posterioribus vero, quas quidam ex nobis viderunt, liberum de libello vestro seu praefatione in Bertramum ⁵ iudicium deprehendimus, praeterea nihil. Hoc quidem an placeat necne, scribere non est praesentis loci. Certe, quod per vos est aeditum, displicere plane non potest. Inter caetera tamen et illud adiectum comperimus, de coena dominica eos ⁶ poenitus sentire vobiscum ⁷ , id quod tam nobis satisfecit, ut aliud non cogitaverimus. Videtur certe longe aliud esse, quod in Luthero dicuntur adprobasse. Id tamen quia in praesens non probe constat, curabimus, ut certiores reddamur. Tum vero diligentius omnia praesentis negocii diiudicabimus. Illud interea fraterno petimus animo, caveatis pro virili, ne concepta suspicio in vulgus exeat. Nam si vera sunt, quae suspicamini (quod absit) citius constabit, quam ut vel nobis vel verbo conducat. Sin aliter, qui mali sermones de nobis futuri essent, non dubito quin exacte perpendatis. Hoc constat, sive sit verum sive non, rem esse dissimulandam. Convenimus inter nos, ut ab Argentinensibus petamus negocii totius certitudinem 8 , ut, inquam, dicant, quid sibi sit rei cum Luthero, vel an sit, quod ad hoc praesens negocium pertinet, in quo cum illo consentiant. Quod postquam cognovimus esse, ut vos suspicamini, nos rectum sequentes deseremus potius homines quam veritatem dei.

S. 153, Anm. 1.

Briefe_Vol_02_0163	arpa

---

Sed si fuerit eorum mens, uti speramus, solida et firma in ea confessione ⁹ , quam hactenus tenuerunt, expendemus tunc tandem utriusque scripta exactius agemusque, quod viros christianos decebit. Quod dicimus, non quidem ad iudicandi rationem referetis (non altum sapimus 10 enim), sed ad pietatem, per quam admonebimus, utra tandem partium videbitur aberrasse a scopo. Per dominum Iesum precamur vos, fratres amantissimi, charitatis regulam 11 diligenter consideretis, ut iuxta illam, quicquid estis vel acturi vel scripturi, perficiatis, deinde autem malum expendatis suspicionum, quibus nihil peius esse potest inter homines, ne in hoc praecipitati aliquando et vobis et evangelio immedicabiliter noceatis. Nam nos quidem deum orabimus, ut vel ab hoc malo nos servet in perpetuum.

De Turca sic iudicamus: Nostrum officium esse, si modo contra caesarem fert arma, ut dicitur, docendo populum ad emendationem vitae pertrahere. Frustraneum etenim esse concitare ad resistendum, dum nos tales sumus perpetuo, contra quales deus flagellum istud immittit. Tum si magistratui videbitur etiam armis obsistere, obsistat in nomine domini. Nostrum non erit resistere. Caveat interim tamen, ne malum lateat. Quamvis enim in hac nostra civitate bis iam admoniti simus a caesare, tamen nondum audimus quenquam, cui certum sit Turcam in armis esse. Imo non solum nos incerti, sed etiam, qui versantur in his locis, quibus exercitus Turcae dicitur imminere ¹² . Sturmius 13 enim Argentinensis ille superioribus diebus ex Ratispona scripsit rumorem esse apud se Turcam in dies magis magisque crescere etc. Hic dicit rumorem esse, nos evocamur, tanquam iam caesaris urbes invaserit. Orandum itaque putamus deum, ut «Turcam» occidat, qui in carne est. Tum procul dubio erit, qui vel funda prosternet, si quis haereditatem domini pessundare conabitur ¹⁴ .

Valete, fratres, et scripta haec ut a fratribus suscipite. Nam in eucharistiae negocio aliisque omnibus, quibus hactenus constanter haesimus ut veritati dei, tales per virtutem domini in finem usque sentietis. Orate deum pro nobis mutuo.

anwesend, spielte er bei der Gründung und Erhaltung des Schmalkaldischen Bundes eine wichtige Rolle. An verschiedenen Verhandlungen mit dem Kaiser maßgebend beteiligt, gelang es ihm nach der Niederlage von 1547, für Straßburg günstige Friedensbedingungen zu erreichen. Die Gründung des Gymnasiums von Straßburg 1538 war hauptsächlich sein Verdienst. Am Zustandekommen der Confessio Tetrapolitana und der Wittenberger Konkordie war er selbst beteiligt. Mit Zwingli stand er in brieflicher Verbindung. —Lit.: Z X 237, Anm. 1 und Z XI, Reg.; Anton Schindling, Humanistische Hochschule und freie Reichsstadt. Gymnasium und Akademie in Straßburg 1538-1621, Wiesbaden 1977. —Veröffentlichungen des Instituts für Europäische Geschichte Mainz 77, Reg.; Otto Winckelmann, in: ADB XXXVII 5-20; Robert Stupperich, in: RGG VI 438.

Briefe_Vol_02_0164	arpa

---

Basileae, 17. iulii anno 1532.

Praecones verbi divini apud Basileam vestri.

[Adresse auf der Rückseite:] Ministris verbi apud Tigurum, fratribus charissimis in domino.