[1352]
Autograph: Zürich StA, E II 340, 329r.—330r. (Siegelspur) Ungedruckt
Dankt für Brief Geld und Neujahrsgeschenk; will die geliehene Münze zurückerstatten und
sendet die erbetene Handschrift. Es geht ihm gut, doch möchte er bald den Studienort wechseln,
deshalb folgt er gerne der Aufforderung, seine Pläne darzulegen. Er braucht Bullinger
nicht daran zu erinnern, wie nutzbringend ein Aufenthalt in der Fremde ist. Unter den bedeutendsten
Städten ragen Paris und Venedig heraus; Paris ist in den Wissenschaften überlegen,
und der Aufenthalt dort wäre wohl gefahrloser, doch liegt die Entscheidung, die hoffentlichBriefe_Vol_10-040 arpa
rasch erfolgt, bei [den Schulvorstehern]; er selbst zieht Frankreich vor, weil er Deutschland
schon kennt und seine Französischkenntnisse verbessern möchte. Es wäre gut, wenn ihm ein
Landsmann als Gefährte mitgegeben würde, doch kann er sich auch andern anschließen.
Außerdem bittet er um Erhöhung seines Stipendiums, um nicht in fremde Dienste treten zu
müssen. Bullingers Buch "De origine erroris"findet viel Zustimmung und soll in Genf in
französischer Übersetzung erscheinen, obwohl es angeblich einigen Bernern mißfällt. In Paris
hat ein königlicher Professor für Arabisch [Guillaume Postel] eine Grammatik für zwölf
Sprachen veröffentlicht; da das einzige erhältliche Exemplar an Viret ging, kann er ihm noch
keines verschaffen, doch will er sich weiter darum bemühen. Schickt ein Gedicht über die
[bevorstehende]Sonnenfinsternis. Grüße.
Gratiam et pacem a domino.
Literas' tuas, humanissime pater, una cum nummis tabellarius 2 bona cum fide reddidit. Pro iis itaque aliisque prioribus in me collatis benefitiis gratias ago, referre etiam paratus, si quid in me referendi facultatis fuerit. Pro strena quoque abs te et matre 3 missa gratias condignas agere nunquam potero; tu, quaeso, matri eas amplissimas meo nomine agito. Decreveram et illi aliquid, quod iuvaret, mittere, sed hoc tempore nihil ipsa dignum sese obtulit; non tamen illius ero immemor. Coronatum, quem Lausannensi iuveni 4 mutuum dederas, recepi sic, ut literae 5 ad Conradum 6 scriptae iubebant; tu eundem de meis recipito. Chirographum 7 sic, ut petiisti, mitto.
Quod alias res attinet, bene se habent omnia. Valemus hic omnes; utinam et vos simili valetudine fruamini. Quis vero posthac rerum mearum status futurus sit, certior fieri cuperem. Diutius enim in loco ignobili et obscuro haerere non consultum ei fuerit, qui varias urbes moresque cognoscere desyderat. Petiisti a me, ut adumbrarem instituti mei rationem, urbes quoque, quas visere in animo sit, describerem, quod hercle lubens apud te facturus sum, cuius in hac re auxilium consiliumque imploro.
Quantum vero commodi, quos fructus et utilitates tam in ecclesia quam in republica versaturo variorum locorum cognitio morumque, consuetudinum et legum variarum experientia pariat, non opus fuerit apud te pluribus ostendere, quem et ipsum haec experientia didicisse novimus 8 , et huiusmodi consilia tibi neutiquam displicere certi sumus. Restat itaque solum, ut consilium abs te expetam, quae nam urbes mihi visendae sint.
Briefe_Vol_10-041 | arpa |
---|
Sunt autem urbium in orbe ciarissimarum duo veluti lumina, ut nosti, Lutetia scilicet et Venetiae, quarum quancunque adire per vos mihi permissum fuerit, parato animo onus subibimus. Floret maxime literarum studiis Lutetia, florent variarum rerum experientiis Venetiae, adeo ut illic quidem literas, hic vero cum literis omnium fere eorum, quae noster orbis habet, cognitionem venari possis. Certe, quod literas attinet, nullibi magis quam Lutetiae eas florere dixeris, quare et illuc animum adpuli, si meum institutum a vobis non improbari sensero. Accedit quoque, quod Lutetiae quam Venetiis agere tutius fortasse fuerit. Tibi vero reliquisque id dispicere permitto. Hoc solum rogo summisque enitor precibus, ne mora hic trahatur longior. Ut nosti enim, ad annos accedo in dies, et a nunc id tempus est, quod peregrinis oris visendis impendi debet, nec commodius in aliud differri poterit. Quare non dubito, quin meum non improbaturi sitis consilium. Quod enim Galliam magis quam Germaniam appeto, sine ratione nequaquam fit; huius enim maxima clarissimaque pars iam ante visa est 9 , huius ne gustum quidem adhuc caepimus, velimque omnino linguae eius cognitionem cornplere, cuius nunc fundamenta iecimus. Quare, ut hoc mihi concedatur, maximopere peto; quantum enim in me fuerit, 329v || diligentissime curabo, ne aut vos aut me instituti huius poeniteat.
Quae vero res ad peregrinationem hanc necessariae sint, nec te nec alios ignorare arbitror. Comitem enim amicum fidum imprimis cuperem; sic enim consultius tutiusque foret conterraneo aliquo comitatum exteras terras petere. Qui tamen si denegabitur, ad institutum hoc impediendum sufficiens caussa non sit. Facile enim alios invenire dabitur, quibuscum Lutetiam tuto adire liceat.
Secundum vero, quod peto, stipendium est amplius; hoc enim, quod nunc solvitur, quam minime huic rei sufficiens sit, ipse iudicare poteris, praesertim cum non concedatis (quantum ex literis tuis intellexi), ut alienis operam meam condicam 10 , quod tamen omnino faciundum fuerit, ubicunque terrarum sim, nisi vestro auxilio adsitis. Quare si quid precibus apud vos impetrare mihi licet, ne in hac re duriores sitis, vaehementer obsecro, ne pecuniarum ope destitutus tempus quoque, rem omnium nobilissimam nec ullis thesauris recuperandam, in aliorum laboribus nec mihi perinde conducentibus terere cogar, quod sane hodie pluribus non sine summo incommodo evenire videmus. Rerum mearum conditio vobis ignota non est: Pauper sum, neminem praeter te, qui mihi patris loco fuisti 11 et es, habeo; patres reliquos collegii nostri praesides duco et ad eos solos confugiendum censeo. Qui si operam suam negaverint, quo me conferam, nemo est, nisi forte
Briefe_Vol_10-042 | arpa |
---|
alienis me addicam, quod tamen vobis reciamantibus nunquam facturus sum. Putabunt autem forsitan multi hoc, quod iam solvitur, nimium esse, nedum ut auctio aliqua addenda sit 12 ; quod tamen quam inconsulto dicatur, non ignoras. Multum quidem est, quod et ipse fateor; multum vero et mihi insumendum est, imo totum fere hoc, quod datur, in victus coemptionem expendendum. Unde autem sumenda reliqua, quae literarum studioso necessana sunt? Quare, humanissime pater, hoc unum abs te rogito, ut causam meam apud hos suscipere digneris, ne pauperie impeditus ad eam, quam alioquin possem, frugem pervenire nequeam. Quod si vero denegaverint, hoc saltern petito, ut anno uno et altero plus solvant, dehinc vero domum revocent minusque persolvant, ne tempus hoc et otium, quod ab illis mihi concessum est, egestas corrumpat. Haec autem cum et ipse animi tui iuditio perspicias, non operaepretium videtur pluribus urgere; tibi et me et fortunas meas commendo. Liberius ad te ideo scribo b , quia tibi res meas vere cordi esse intelligo nec alium novi, ad quem confugere mihi liceat. Quare obsecro, ut haec mea aequi bonique consulas. Responsum quoque ut, quam primum fieri potest, mittatur, curato, ne mora hic trahatur longior, quin ut statim ineunte vere hinc solvere liceat.
|| 330r. Liber tuus De errons origine 13 scriptus omnibus hic mire arridet, omnium teritur manibus. Genevae quoque in Gallicam linguam iam transfertur, ut etiam in ea lingua exctudatur 14 . Quanquam a nonnullis mihi relatum sit quaedam a Bernensium nonnullis tanquam minus pie scripta impeti; certi tamen nihil nec authorem certum assequi licet. Sed parum id fuerit, si hodie contingat, cum nec ipse Christus, quae cunctis placuerint, unquam locutus sit.
Impressa est Lutetiae duodecim linguarum literis differentium grammatica 15 quam , professor Arabicus a rege conductus aedidit. Unicum tantum ad
Briefe_Vol_10-043 | arpa |
---|
nos exemplar pervenit, quod Viretus habet. Inquisivi, si c quod nancisci possem, diligenter, ut tibi mitterem, sed nullum invenire licuit. Mittam, si quod d adeptus fuero.
Mitto hic, quae nuper in solis ecclipsim lusimus 16 , quae ut aequi bonique consulas rogo. Per figulum Morgenstern 17 plura scribam; hic enim brevi ad vos venturus est.
Tu, quaeso, cura, ne res meae diutius differantur. Salvum te cupit Conradus 18 noster et eius uxor 19 . Salutabis et tu nomine meo quam familiarissime uxorem et matrem 20 tuam cum omni familia.
Lausannae, 9. calendas februarii 1540.
Tui observantissimus
Rodolphus Gvaltherus.
[Adresse auf der Rückseitee:]e :] Clarissimo viro d. Heinrycho Bullingero, Tigurinae ecclesiae episcopo vigilantissimo, patri suo imprimis colendo. Zürich.