[805]

Ist enttäuscht über die Bereitschaft der Zürcher Schiedboten [Kaspar Nasal und Itelhans Thumysen], an der Tagsatzung in Aarau mit Solothurn über die Rückerstattung des Besitzes der [Brüder]Roggenbach und der übrigen "Banditen" zu verhandeln, statt zunächst -wie die übrigen Gesandten -auf der Einhaltung der den Protestanten gemachten Zusagen zu bestehen; die Fehde der "Banditen"war ja letztlich nur Konsequenz der Weigerung Solothurns, die versprochene Disputation abzuhalten. ein geschlossenes Auftreten der Vermittler konnte, wie Myconius kürzlich schon schrieb, Solothurn zum Einlenken veranlassen, wurde voraussichtlich die Wiedereinführung des evangelischen Gottesdienstes ermöglichen und dürfte auch die Gegner an anderen Orten beeindrucken. Bullinger soll in diesem Sinne auf den Rat einwirken; an der Unterstützung durch Bern und Basel besteht kein Zweifel. Gruß.

S. Minim certe, quod legati tui, qui nuperrime fuerunt Araugiae, propter captivos illos secus egerint atque reliquorum pagorum legationes ² . Nam audio consensisse omnes in eo, ut evangelium velut postliminio redderetur a Salodorensibus bonis et piis, tuos vero contendisse pro possessionum exulum restitutione. Qualis autem hec consultatio, cum, quicquid egerunt ante Roggenb[achii], propter promissiones senatus Salodorens[is] circa fidem evangelicam, inprimis vero circa missae veritatem seu falsitatem, egerunt? Hic enim datae sunt literae et sigilla, quod per disputationem publicam ex verbo dei de rerum illarum veritate per sacrificos vellent Salodorens[es]inquirere ³ . Quod hactenus tamen nunquam factum, et ob id turbationes istae sunt exortae. Et inter has ipsas, cum de bonis publica foederatorum deliberatione fuerit consultatum et pax, quod ad ea pertinebat, decreta, Roggenbachii recipere abnuentes ad scriptum stultulum istud, quo pacem renunciarant, veluti compulsi sunt ⁴ , non ob aliud, nisi si minis possent consequi, de quibus alioqui desperarant. Atque dum haec sunt in conciliis acta, interfuerunt et tui. Id est ergo, quamobrem Mirantur optimi quique, quid causa sit, cur de his agi voluerint Tigurini, de quibus omnis actio frustranea apud Roggenbachios. Non ignorant enim boni viri, quod, mox ubi literis datis cederent, actum esset de se totoque negocio. Aliter igitur facere, quam constituerunt, non possunt. Huc opus est igitur sequestrorum tendat consilium et vires omnes unanimiter, ut promissa, quae literis confirmata sunt, serventur. Id vero fieri potest, si constans fuerit inter sequestros et fidelis unanimitas. Iam unanimes sunt omnes tuis exceptis. Quamobrem tuum erit et bonorum omnium, ut diligenti persuasione senatus inducatur, quo cum reliquis consentiat. In persuadendo nihil videtur esse difficultatis; tantum recte edoceantur, de quibus modo diximus. Quodsi addantur, quae tui agentes in tumultu Salodorensi ⁵ traxerunt in obsequium pios, non erit fortassis inutile. Verum obstat Salodorensium pertinacia, qui de temporariis bonis agere, vel supra quam petitur, sustinent, de fide vero ne verbulum

quidem permittentes. Scripsi nuper, quod novi 6 : Principium tale futurum, si ex sequestris vel unum aliquem invenire possent, qui, quod agerent, esset constantiam interpretaturus, tum enim se in coepto perrecturos. Sin aliter, quaesituros rationem ad pacem. Igitur et hocipsum persuadendum est tuis. Invenio nanque viros prudentes, qui in hoc sunt, Salodorenses huc posse pertrahi firma constantia, ut in oppido templum aperiatur evangelicae praedicationi et libertas detur audiendi verbum quibusvis, eo quo antea modo concessum erat. Quod putant vero, non ex nihilo est. Habent causas, ut dicere ausint, quod commemoravi, ex ministris esse, de quibus spem conceperunt; modo fortes sint sequestres. Sed esto fallantur, et nos cum ipsis, an non decet in rebus divinis uti constantia tali? An non cavendum omnibus modis, ne de nobis conquerantur, ut nuper, miseri? Imo ||219v. ne dicant pii nullibi minus esse pietatis, misericordiae, constantiae, fortitudinis, quam apud titulotenus evangelicas civitates. Imo ne dicant hostes nostri, civitates has nihil minus credere, quam quod profitentur. Unde duriores fiunt in dies magis atque magis etiam ipsi. Quamobrem sic agere nos decet, etiamsi frustra omnia, ut decet viros evangelicos. Nobis, qui verbo praesumus, incumbit, ut ditionem Christi pro virili dilatemus, alioqui non fideles ministri domini. Quidni idem incumberet praesidibus saecularibus, praesertim cum verbis tantum b et constanti prudentia sit hic opus? Fac igitur, Bullingere mi, quod in te est, si forte res huc adduci queat, ut exulibus una cum evangelio piisque multis consulatur et adversariis incutiatur aliquantulum de nobis formidinis, ut non semper nos pedibus conculcent. Audio de Dumisio ⁷ bona omnia, tantum rem melius intelligat. Bernenses erunt ursi ⁸ ; nostri causam iuvabunt constantissime. Si vos accesseritis, quid tum bonae causae deerit? Ergo accedite, per Christum precor.

Vale per Christum cum tuis et Utingero.

Basileae.

Tuus Myco.

Von rechtem ernst kan ich nit schriben, wie es mir am hertzen ist. Tu melius omnia interpretaberis et exactius.

[Adresse darunter:]Domino Heinricho Bullingero, Tigurinorum antistiti, fratri in domino charissimo suo.