Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[662]

Bullinger an
Joachim Vadian
Zürich,
16. Oktober 1535

Autograph: Zürich StA, E II 342, 54 (Siegelspur) Gedruckt: Vadian BW V 252f

Kann Vadians neues Buch über das Abendmahl kaum erwarten. Berichtet aus einem Brief von Berchtold [Haller] [Nr. 659] über ein Friedensangebot des Herzogs von Savoyen und einen unbewilligten Auszug von Bernern zugunsten von Genf Erkundigt sich nach dem Unglück, das dem Kaiser zugestoßen sein soll. Der französische König führt etwas im Schilde; in Straßburg wird sein Gesandter [Guillaume du Bellay, Seigneur]de Langer erwartet, und Capito schreibt, der König wolle den Papst mit den deutschen Protestanten gegen den Kaiser vereinen. Es ist die Rede von einer Verschwörung gegen den Kaiser. Georg von Württemberg hat den Zürcher Rat gebeten, ihm Leo [Jud] zu überlassen, doch wird nun Erasmus Schmid [als Pfarrer nach Reichenweier]gesandt. Gruß.

Gratiam et vitae innocentiam a domino.

Vix eloquar, Vadiane doctissime, quanto desyderio videndi libri tui de eucharistia scripti 1 tenear. Thesaurum, mihi crede, nobilissimum et desyderatissimum dederit, qui illum mihi a te attulerit. Per Christum igitur oro, gaudium istud meum impleto.

14. octobris scribit ad me Berchtoldus a Berna 2 : "Infoelici illa et atra die 3 octobris 11. sua sponte legato 4 misso offert se princeps Allobrogum 5 pacis conditiones, sed absque arbitris, initurum cum Bernatibus, si modo comitia in ipsorum a urbe" (Berna) "fieri permittant. Terruit eum fortassis caesaris infortunium." 6 His addit: "Laborabunt optimi quique, ut id fiat certe, ut vel hac ratione bene consulatur Gebennensibus. Ad hos abierant milites aliquot hisce diebus; quidam redierunt, 18 dumtaxat aiunt adhuc Gebennis haerere. Magistratus aedicto cavit, ne porro abeant plures."7 7 Haec a Berchtoldo te nescire nolui. Tu orabis dominum, ut haec bene fortunet.

Interim quid infortunii acciderit caesari, nescimus. Tu si quid certi habes, significa 8 .

Quid Gallus 9 moliatur, nescio. Certe aliquid magni ipsum conari nil ambigo. Expectatur Argentorati dominus a Lange 10 , eloquens ille et versutus Galli legatus, cum quo priore anno colloquebaris Sangalli 11 . Capito ultima Septembris

a in der Vorlage iporum.
1 Siehe oben Nr. 646, Anm. 9.
2 Im folgenden zitiert Bullinger frei aus dem Brief Berchtold Hallers vom 11. Oktober (oben Nr. 659, 21-25); der 14. Oktober ist das Empfangsdatum.
3 Vgl. oben Nr. 659, 34 mit Anm. 10.
4 Jean d'Estavayer; vgl. oben Nr. 659, Anm. 5.
5 Karl III., Herzog von Savoyen.
6 Vgl. oben Nr. 659, Anm. 7.
7 Vgl. ebd., Anm. 8.
8 Eine Antwort Vadians ist nicht erhalten.
9 Franz I., König von Frankreich.
10 Guillaume du Bellay, Seigneur de Langey; vgl. oben Nr. 659, 28f.
11 Vadian war gegen Mitte Mai 1534 mit Guillaume du Bellay zusammengetroffen; vgl. HBBW IV, Nr. 375.

12 : "Agitur de consilio" (scribit). "Gallus artibus subvertere aliorum consilia tentat. Ambit quosdam. Honesta legatio expectatur. Mira molitur: Pontificem, opinor, Romanum contra caesarem nobis Germanis, qui renatam Christi doctrinam amplectimur, coniungere." Haec Capito. Sed facile iudicas, mi Vadiane, quid mali sub hoc lateat praetextu. Aliud ambit. Quis enim Christo satanam committat? In his rerum difficultatibus hodie luctamur fluctuamusque.

Hodie bona fide quidam 13 refert Gallum, Venetos et principem Mediolani 14 conspirasse contra caesarem. Tu si quid certi habes, scribe, obsecro.

Princeps Wirtembergensis Georgius, frater Huldrychi ducis, tertium nuncium ad senatum nostrum legavit 15 . Bis Leonem 16 petiit; tertio datus est illi Erasmus Fabritius ad certum tempus 17 . Reliqua referet nuntius 18 .

Vale.

Tiguri, Galli 1535.

H. Bullingerus tuus.

Voglerum salutabis.

[Adresse auf der Rückseite:] Doctori loachimo Vadiano, domino observando.

12 Es folgt ein Zitat aus dem Brief Capitos vom 25. September (oben Nr. 651, 1-5); offenbar erhielt Bullinger den Brief am 30. September.
13 Unbekannt.
14 Francesco II. Sforza, Herzog von Mailand.
15 Georg, Graf von Württemberg-Mömpelgard, hatte am 30. September zum dritten
Mal Nikolaus König nach Zürich gesandt, um einen Pfarrer für die Herrschaft Reichenweier zu erbitten; vgl. oben Nr. 658.
16 Leo Jud.
17 Vgl. oben Nr. 658, Anm. 7, und unten Nr. 678f.
18 Unbekannt.