[208]
Autograph: Zürich StA, E II 360, 55. Siegelspur. -Ungedruckt
Beunruhigt über den Alleingang Zürichs im Mandatstreit, sendet Haller im Auftrag Bernhard Tillmanns einen vertrauenswürdigen Boten zu Bullinger. Durch diesen soll er den Bernern alles mitteilen, was er über die zürcherischen Beweggründe, den Ablauf der Tagung in Einsiedeln, die Zusammensetzung und Gesinnung des Zürcher Rates ausfindig machen kann. Bern will eine Botschaft an die V Orte senden. Kriegsgerüchte aus Luzern; Zürich und Bern sind gleich gefährdet, Einigkeit ist notwendig. In Bern befürchtet man, daß sich Zürich zu einem Separatabkommen mit den V Orten verleiten läßt. Haller bittet erneut um Bullingers Kommentarnotizen zum Johannesevangelium. Beliebtheit von Bullingers Kommentaren. Entspannung im Verhältnis zwischen Haller und Megander. Haller will Pellikans Brief; den er durch einen Franzosen erhalten hat, bei anderer Gelegenheit beantworten.
S. Ut videas, quam nolint deesse nostrates domini negocio, hunc ad te mittimus nuncium 2 (aerarii 3 inprimis iussu et impensis, id quod te solum scire velim), quo hoc admonemus, ut quam certissime a tuis explores, quid, quibus modis actum sit in comitiis Heremitanis 4 , qua spe tui deludantur. Quod cum exploratum habueris, ut certe poteris, hoc nuncio ad me lingua nostra depingas. Insta, age, ne negligas hoc. Nuncium hic habes, quem non mittimus, nisi ubi summa fidelitate et taciturnitate opus fuerit. Omnia illi credere licebit. Offulam illi impartias, quo minus hinc inde divexetur, id quod ego vestrati faciam quam lubentissime.
Hodie a diacosiis 5 decretum, quatenus nuncii amandentur ad Antronios 6 . Illis palam indicabitur, cuius animi sit Ursus 7 . Expostulabitur ab iis, quid ipsi nitantur. Atque haec omnia omnibus uno die, ni fallar, omnium Helvetiorum partibus significabuntur. Nam a tot et toties tamque variis admonemur, ut nihil certius -praeter tamen nostram culpam -habeamus quam bellum.
Scripsimus his diebus per Eckstein 8 a quid exploratum sit per lacobum Wagner. Alia quotidie ac maiora ad nos deferuntur. Ubi vos pacem nostro incommodo speraveritis, quemadmodum non confidimus, nihil minus vobis eveniet. Scimus eos nobis infensiores quam vobis, eo quod, ut aiunt, laverint sibi manus suas in sanguine vestro. Nostrum sitiunt. Quem cum partim hauserint, tunc futuram pacem promittunt. Id quod profugus Lucernas 9 10 ex Wägge mihi retulit. Agite ergo, ut communia sint consilia nostra. Totus ager consensit in ho[c]paucissimis exceptis, ut non solum animas pro nobis, sed et fratribus ac confederatis religionis nostrae consortibus exponere
sint parati 11 . Cura, ut per hunc nuncium omnia percipiamus, quae in comitiis acta et adhuc apud vos aguntur. Id a te exigimus, quem in Christo fratrem et non minus Bernatem quam Tigurinum agnoscimus, tametsi tibi nihil benefaciat Berna, tamen, cum benefacere velis a . Nec revertetur 12 , sed apud vos expectabit, donec quae peto, amplissime renunciare poteris. Caeterum describe etiam, quomodo se habeat senatus vester, tam minor quam diacosiorum. Timemus enim, et sic[?]b fama apud nos habet, utrumque esse maxime divisum, nusquam tutam esse fidem, multas prae manibus esse practicas. Quid itaque in hac parte fidendum aut cogitandum sit, subindica. Es duret uns 13 gar übel ab dem schlächten schriben der dinen zu unß 14 , uss dem wir nütt anders ermessend, dann daß ir üwers dingli wellind machen, und so ir verfridet 15 , unserm unfriden dest baß 16 mögind zusähen; dann ze besorgen 17 , sy üch darum begütigen wellind, und wäri langest bschähen, wo sich Bern üwer nitt hett angenummen.
Lieber bruder Heinrich, hest du mir je gschriben, iam scribe. O quam vellem hoc nuncio mitteres commentationes tuas in Ioannem 18 . Ich bin schleckerhafftig c 19 . Ego in mense remitterem. Scio te denuo collegisse. Et utinam videres, quam certatim tuam in Romanos explicationem 20 parochi coemerent! Nihil te laboris paeniteret. Hodie ex 7 Vallibus 21 habui, qui 22 omnia, quae hactenus edita sunt, emit et emet, quae unquam edideris. Obsecro ad omnia semel, responde et satisfac.
Homo meus 23 rursum mitior factus. Utinam sincaere! Synceritate enim plus nihil desidero.
Indica, qui assessores, quis iudex, qui arbitri 24 .
Gallum quendam 25 heri suscepimus a vobis commendatum. Qui cum a Pellicano literas 26 attulerit, alias illi respondebo.
Vale.
Rem, non verba curabis. Ah min bruder, utinam scires, quo animo et e quorum animis ad te scribo.
2. aprilis, hora 2. postmeridiana.
Tuus quem nosti intus et in cute 27 .
[Adresse auf der Rückseite:] Heinrico Bullingero, antistiti Tigurino, suo fratri tanquam germano semper charissimo.