Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[205]

Ambrosius Blarer
an Bullinger
Konstanz,
30. März 1533

Autograph a : Zürich ZB, Ms F 62, 28r.-v. Siegel Zusammenfassende Übersetzung und Teildruck: Blarer BW I 388f

Freut sich über einen Brief Bullingers. Die schwierige Situation der Zürcher Kirche ist eine von Gott gesetzte Bewährungsprobe. Man wird sich gegenseitig im Gebet beistehen. Veit [Kappeler]hat über die Hoffnung einer Einigung mit den V Orten berichtet. Grüße der Brüder Zwick und Thomas Blarers. Veit macht einen guten Eindruck. Bitte, auf Luthers Angriff nicht zu reagieren. Bullinger soll seinen angekündigten Besuch in Konstanz bald verwirklichen und Einzelheiten über die vor der Schlacht bei Kappel beobachteten Vorzeichen mitteilen.

Gratia tibi et pax a coelesti patre per Christum.

Valde quam exhilaravit me tua illa fidei et charitatis plena epistola 1 , Bullingere clarissime, ubi primum quae mihi tam ardentibus votis a communi servatore Christo fideliter petis, ab illo ipso ut faeliciter impetres, totis animis precor. Plane novi humilitatem meam et quam nihil possit humanus conatus, nisi praesenti suo numine divinus spiritus adsit, id quod plaerique non obscuris argumentis intelligimus, cum ex magnis saepe laboribus non perinde magnum referimus fructum. Suos novit dominus

Die Einführung der Reformation in Konstanz von den Anfängen bis zum Abschluß 1531, Gütersloh-Karlsruhe 1971. - QFRG XL, S. 252-254; HBLS V 15; Grimm, Buchführer 1346.1350.
2 gedörrte.
3 Im Bodensee lebende Renke oder Felche (SI I 1100f; Ribi, aaO, S. 24-27).
4 Wahrscheinlich anläßlich eines Aufenthaltes Mangolts in Zürich
5 Anna Bullinger, geb. Adlischwyler.
6 Wohl Dekan Heinrich Bullinger.
7 Gemeint ist wahrscheinlich ein Druck des
Alten oder Neuen Testaments, um den Bullinger den Buchhändler Mangolt gebeten hatte.
8 irgendwie (SI I 296).
9 zustande bringen (SI V 734f).
10 nach Zürich hinein.
a mit Randbemerkungen von J. H. Hottinger.
1 Wohl Bullingers Antwortschreiben auf Blarers Brief vom 22. März 1533 (oben Nr. 200); nicht erhalten.

2 , qui soli pastoris vocem agnoscunt b 3 et ad hanc se, quando et quantum ipse dat, magis ac magis accommodant et sensum aliquem habent coelestis domini 4 . Quod ecclesia vestra adeo iactatur tentationum procellis 5 , gravissime profecto ferrem, ni scirem optimum patrem in caelis omnia filiorum suorum ita moderari, ut malis istius modi probetur, non labefactetur ipsorum fides. Triumphat certe per nos in Christo, cuius beneficio ceu palma 6 , quo graviore mole deprimimur, hoc altius collectis et exertis viribus adsurgimus. Quotidie experimur, quantum cruce robur addatur fidelibus Christi, ut sit nobis non solum non deprecanda, sed ambobus brachiis arctissime complectenda 7 , cum praesertim non ignoremus, quantum superiore saeculo mundi pax ecclesiis offecerit, ubi frigebant ac iacebant omnia verae pietatis studia et summa erat licentia errorum. Fiat igitur voluntas domini 8 , tentet, vulneret, occidat verum ita, ut tentationibus puriores, vulneribus saniores, morte quoque immortali vita beatos reddat, omnia per Christum, qui nobis est omnia in omnibus 9 . Orabimus autem, quod obsecras, pro vobis, ut quam fertis modo crucem, constanter et infracto animo feratis supplentes, quod deest adflictionum Christi. Vos vicissim sedulis ac piis precationibus Christo nos commendate, ut qui iam dudum non male coepisse 10 videmur porro, etiam ad dignam omnino domino mentem promoveamus.

Iam quod spes quaedam concordiae cum Paganis 11 vobis adfulget, gratissimum fuit accipere tum ex tuis charissimis literis, tum ex Viti 12 nostri dilucida narratione, atque utinam spem hanc non eludat desultorium istud et per se quidem plus satis ferox, sed nunc etiam aureis, quod multi putant, calcaribus 13 incitatum gentis vestrae ingenium! Quid enim non cogit mortalium pectora ista execranda fames auri 14 ? Verum nos de domini auxilio ||28v. securi et spiritualibus armis communiti omnes male audacis mundi insultus fortiter expectabimus atque per hunc, qui in nobis et maior est mundo 15 , certissimi devincemus.

In eo bene vale, multis mihi nominibus venerande pariter et charissime frater, cuius sancta amicicia Zuiccium, illud christianissimum pectus, simul et me unice et supra, quam scribere possim, oblectat; iste cum suo 16 et meo 17 germano fratre salutem tibi adscribere iubent.

Vitus noster sua ipsius pietate et integritate se nobis satis commendat, ut rebus iIlius

b agnoscunt am Rande nachgetragen.
2 Vgl. 2Tim 2, 19.
3 Vgl. Joh 10, 14. 16. 27.
4 Vgl. 1Kor 2, 16.
5 Die schwierige Lage der Zürcher Kirche nach der Niederlage von Kappel, insbesondere wohl der Mandatstreit, s. oben S. 35, Anm. 11.
6 Zum Bild der Palme, die sich unter einem schweren Gewicht trotzdem aufrichtet und wächst s. Adagia, 1, 3, 4 (LB II 112f).
7 Vgl. Mt 16, 24 par.
8 Mt 6, 10.
9 Vgl. 1Kor 15, 28.
10 Vgl. Phil 1, 6.
11 Die V Orte.
12 Veit Kappeler, der sich nach seiner Entlassung als Pfarrer in Dießenhofen offenbar
vorübergehend in Konstanz aufhielt, s. noch oben S. 81, 20.
13 Auf was Blarer anspielt, ist nicht ganz klar. Vielleicht sind die Bemühungen Ennio Filonardis gemeint, die reformierten Orte wieder für den katholischen Glauben zu gewinnen und ein neues Bündnis mit dem Papst aufzurichten (s. HBBW II 247, Anm. 25), möglicherweise auch die Befürchtungen, daß sich in den reformierten Orten neue Gelüste nach Soldbündnissen und Pensionen regen könnten, s. unten S. 156, 9f. 159, 12-160, 15 und 164, Anm. 2.
14 Vgl. Vergil, Aeneis III, 56f. Später sprichwörtlich gebraucht, s. Otto 49f, Nr. 221.
15 Vgl. 1Joh 4, 4.
16 Konrad Zwick.
17 Thomas Blarer.

modis omnibus consultum cupiamus nihil neglecturi, quod in rem huius esse videbitur, iamque hoc magis, quod tua quoque commendatio accessit.

Lutheri criminationes et cruentos calamos 18 rogamus Christum ut, quemadmodum facis, fortiter ac perpetuo contemnas. Plus enim expendendum nobis, quid nos deceat quidve Christi sanguine mundatas ecclesias aedificet 19 , quam quid ille mereatur.

Commenda nos Pellicano, Leoni 20 , Theodoro 21 et caeteris. Salutant vos nostri omnes.

Constantiae, 30. martii 1533.

Tuus Ambrosius Blaurerus.

Quam de tuo adventu 22 spem nobis aperuisti, cave fallas. Matura, mi frater, et advola. Multa habemus, de quibus tecum colloquamur. Sunt, qui adfirment te ante superiorem stragem 23 nescio quae portenta et spectra vidisse 24 etc., de quibus me, nisi ipse propediem advenis, facere velis per literas 25 certiorem, idque, ubi per otium integrum tibi erit; neque enim intempestiviter interpellare velim seria tua et christianissima studia.

[Adresse auf f. 29v.:]Clarissimo viro d. Heinrycho Bullingero, Tiguricensis ecclesiae episcopo sanctissimo, fratri in Christo cumprimis venerando. Zürich.