Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1927]

Gilbert Cousin an
Bullinger
Nozeroy,
15. Juni 1544

Autograph: Zürich StA, E II 347, 295f (Siegelabdruck 2 ) Ungedruckt

Entschuldigt sich, einen bekannten und frommen Mann wie Bullinger, der einen bedeutenden Beitrag zur wahren Theologie leistet, zu behelligen; preist Bullinger. Legt seine Auffassung des Abendmahls dar: Er hegt keinen Zweifel daran, dass das geistige Essen allein im Glauben vollendet wird, und er glaubt, dass das Abendmahl nicht nur ein Zeichen des Bekenntnisses ist, sondern zur Vermehrung des Glaubens hinterlassen wurde, bei dem zwei Dinge besonders zu beachten sind: dass es zum Gedächtnis des Herrn mit Dank für die uns erwiesene Wohltat begangen werde und dass man dabei seinen Worten vertraue; er glaubt, dass Leib und Blut Christi im Abendmahl wahrhaft anwesend sind und durch das Mahl ausgeteilt werden, was für den menschlichen Verstand nicht erklärbar, aber für den Glauben als aus dem Wort Gottes heraus erwiesen gilt; weil heutzutage einige von diesem Verständnis der [Einsetzungs-]Worte "Dies ist mein Leib, dies ist mein Blut" abweichen, bittet er Bullinger um beratende Hilfe.

Salus a salutis authore Iesu.

Quum hodie pauci admodum vivant homines, vir in omni doctrinarum genere eminentissime ac bonorum omnium celebratissime, qui apposite citraque reprehensionem tibi scribere queant utpote viro extra omnem ingenii aleam posito 3 videbar mihi non leve admittere , piaculum, si ego homuncio undique minimus tantum heroa divinissimis negociis addictum greek a greek vexarem molestiaque afficerem. Verum plurima et cedro quidem dignissima 4 monumenta, quibus te deum mortalibus prebes (vel nusquam locum habet illud verbum greek greek b greek )5 , cum te pingunt, effigiant, exprimunt, ut in spem veniam hasce nostras naenias boni aequique consulturum, praesertim cum ab eo proficiscantur pectore, cui numen quoddam divinissimum sis colendum vel toto vitae spacio. Quis enim nisi pessimus Bullingerum non suspiciat, veneretur, colat, qui divinitus e coelo delapsus orbis terrarum utilitati verissime creditur et ab omnibus predicatur,

a In der Vorlage greek
b In der Vorlage greek
1 Cousins (Cognatus') erster Brief an Bullinger.
2 Siegel in Papier eingebunden, darauf Abdruck Abdruck "G". "G".
3 vir extra omnem ingenii aleam positus:
Plinius d.Ä., Naturalis historia, Praefatio, 7. Zu verstehen ist etwa: "ein zuverlässiger Mensch", "ein Mann von sicherer Begabung".
4 Adagia, 4, 1, 54 (ASD II/7 73f. Nr. 3054).
5 Adagia, 1, 1, 69 (ASD II/1 180-182, Nr. 69).

qua patet trium linguarum peritia? greek ter et amplius felices 6 , quibus tuo seculo nasci contigit! Haec nimirum dies saeculum illud aureum, quod vates divinissimi laudare sibi permisere 7 . Iam reddita est virgo illa Pallas, reddita per Bullingerum Saturnia regna, 8 hoc est syncerae theologiae et divinae doctrinae vera cognitio. Sit citra invidiae morsum dictum: "Tu maximus ille est unus, qui nobis cunctando c , imo scribendo restituis rem". 9 Rem dii servent in Nestoreos annos 10 ! Dignus enim vir es, qui nunquam senescas aut moriaris. Sed quid te marmoreum facere pergo, quum in Olympia, imo in Olympo aureus erectus sis, et de Carthagine prestet tacere quam pauca dicere 11 ? Proinde mecum habitabo cognoscens, quam mihi sit curta supellex 12 , atque huic parti coronide impacta ad reliqua properabo.

De eucharistia, clarissime Bullingere, in ea et fui et sum sententia, ut manducationem spiritualem sola in Christum fide, qua pro nobis mortuum et pro peccatis nostris satisfecisse credimus, peragi non dubitem. ||296 Caeterum sacramentum coenae non solum notam esse et signum professionis, sed et augendae fidei nostrae atque adeo excitandae relictum credo, in quo nobis duo praecipua, nisi fallor, habenda sunt: alterum, ut in memoriam domini faciamus pro ineffabili in nos collocato beneficio greek alterum, ut verbis suis fidem d habeamus. Quum enim omnipotens sit, eum longe maiora, quam quae verba promittunt, posse, an est cur ambigamus? Verba porro quum sic habeant: "Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus"13 , adducor, imo perpellor (ne quid de unanimi horum interpretatione tot seculis recepta dicam), ut corpus et sanguinem Christi vere adesse et in coena distribui credam. Qui autem id accidat, ut rationi humanae est impervium, ita fidei ex verbo domini notum adfirmo. Ab hac sententia cum multi hodie nonnihil varient, nonnunquam haereo et, ut ingenue fatear, inter sacrum et saxum sto 14 . Est in hoc mihi tuo consilio opus; quod si non habita dignitatis tuae ratione imploro, qua humanitate es, boni consules. Haec sane facit, ut nihil mihi non apud te licere putem. Te igitur per Christum servatorem, ut hunc mihi scrupulum eximere tuumque consilium communicare ne graveris, et rogo et obtestor. 15

c In der Vorlage conctando.
d Nach fidem gestrichenes fidem.
6 Horaz, Carmina, 1, 13, 17.
7 Vgl. z.B. Vergil, Aeneis, 6, 791f; 8, 324f und Ovid, Metamorphosen, 1, 89. - Lit.: Hartwig Heckel, in: DNP XII/2 706-710 (mit weiterer Lit.).
8 reddita Pallas, reddita Saturnia regna: Vgl. Vergil, Eclogae, 4, 6.
9 Vgl. Ennius, Annales, 12, 370 und z.B. Vergil, Aeneis, 6, 845; Hieronymus, Epistula adversus Rufinum presbyterum Aquileiensem (= Liber tertius), 29 (CChr-L LXXIX 101, 14f).
10 Vgl. Adagia, 1, 6, 66 (ASD II/2 93f, Nr. 566).
11 de Carthagine prestet tacere quam pauca dicere: Vgl. Sallust, De bello lugurthino, 19, 2. Hier steht Karthago als Metapher für Bullinger.
12 Vgl. Persius, Saturae, 4, 52.
13 Mt 26, 26-28; vgl. Lk 22, 19f.
14 Adagia, 1, 1, 15 (ASD II/1 128f, Nr. 15).
15 Bullingers Antwort ist durch Cousins Brief vom 12. März 1545 (Zürich StA, E II 345, 289) bezeugt, aber nicht erhalten.

Vale, theologorum omnium altissimum decus, et felicissime vive.

Nozerethi Burgundionum 16 , 17. calendas iul[ias] anno Christiano 1544.

Tuus addictissimus discipulus

Gilbertus Cognatus Nozerenus.

[Adresse auf f. 296a v.:] Clarissimo viro d. domino Heinrycho Bullingero, verae theologiae decori, domino et praeceptori observando. Tiguri Helvetiorum.