Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1584]

Bullinger an
Matthias Erb
Zürich,
13. November 1541

Autograph: Basel UB, Ms. Ki. Ar. 25c, 77, Nr. 58 (alt: Nr. 56) (Siegelabdruck) Ungedruckt

Dank für erhaltenen Brief [Nr. 1578]; in diesen gefährlichen Zeiten muss man sich auf Gott und sein Wort stützen und den Rat der Ungläubigen missachten; oft beklagt Bullinger im Stillen die Undankbarkeit und Pflichtvergessenheit dieser Zeit, denn es gibt Leute, die mit dem Mund zwar das Evangelium bekennen, mit ihren Werken aber das Gegenteil beweisen; andere wiederum bemühen sich Tag und Nacht um eine Reform der Kirche, arbeiten mit ihrem Eifer aber in Tat und Wahrheit den Papisten in die Hände; solches Verhalten verführt die Schwachen zu einer abwartenden Haltung gegenüber der Wahrheit; in diesen schlimmen Zeiten sollten wir uns angelegen sein lassen, viele Menschen durch das Evangelium zu überzeugen, unsere Stimme zur Belehrung, Kräftigung und Unterstützung zu erheben und zu Gott zu beten, der die Gebete der Seinen immer erhört. Grüße, auch von Leo [Jud] und [Kaspar]Megander.

Gratiam et vitae innocentiam a domino.

Gratissima fuit mihi epistola 1 tua, Erbi doctissime, cum quod omnia tua mihi longe gratissima sunt, tum quod singularem quendam amorem et studium in pietatem sanctissimum referre viderentur. Alit praesens hoc saeculum

c Vor non einige gestrichene Buchstaben.
8 Agathe [...]; s. HBBW A, S. 71 (Nachtrag zu HBBW VIII 266).
9 Weder Joswald noch seine Mutter Barbara ist näher bekannt.
10 "Patrinus" bezeichnet eigentlich den Paten; hier stellt sich allerdings die Frage, ob nicht eher ein Patensohn gemeint ist.
1 Erbs Brief an Bullinger datiert vom 23. Oktober, oben Nr. 1578.

monstrum, et excludet tandem basiliscum; 2 verum dominus de pietatis studioso quolibet per prophetam suum dixit: "Super aspidem et basiliscum ambulabis, concuicabis leonem et draconem" [Ps 91, 13 (90, 13 Vulg.)]. Innitamur ergo in periculosissimis illis temporibus vero, vivo et aeterno deo, innitamur verbo veritatis nuspiam ab illo vel latum, quod dici solet, 3 culmum recedentes, et liberabimur certo a consiliis impiorum. Saepe mecum tacitus deploro nostri saeculi ingratitudinem et inofficiosum offitium a . Sunt enim, qui nihil nisi plaustra evangelii vehere videri volunt, sed si merx ipsorum lustretur, rectius hypocrisis est. Ore tinniunt evangelium, operibus exprimunt diabolum. Ubi his larvam detraxeris, ira et furore ac veneno aspidis superant et basiliscos. Sunt rursus alii, 4 qui noctes atque dies de reformanda ecclesia cogitant, ita tum reformant, ut papistae nunc maiorem quam unquam conceperint sporn fore, ut propius ad ipsos accedant sua sponte, non armis coacti, sed suis consiliis datis evangelici. Horum opera et inoffitiosa diligentia impingunt simplices, infirmi suspendunt iuditia et putant satius esse in infirmitate sic manere ac eventum rei operiri quam nunc quidem plene veritatem discere et eandem mox dediscere. Haec scilicet sunt tempora nostra, ut tibi subscribam parturire praesens seculum monstrum ingens. Parturiat ergo, quicquid parturit; curemus nos, ut permultos per evangelium generemus. Si illi, quorum ex offitio intererat, suam operam non conferunt aut gravatim vel segniter conferunt, curemus, ne quid a parte b nostra neglectum videri possit, doceamus, increpemus opportune et inportune, 5 roboremus, sublevemus, stabiliamus, oremus ex animo dominum, qui preces suorum nunquam non exaudit. Adent in tempore invocantibus nornen suum. 6 Ipsi gloria!

Vale, charissime mi frater, et dominum ora pro nobis.

Tiguri, 13. novembris anno 1541.

Leo 7 , Megander etc. salutant te.

H. Bullingerus tuus.

[Adresse auf der Rückseite:] Domino Matthiae Erbio, Richenvillae 8 antistiti piissimo ac vigilantissimo, amico et fratri colendissimo suo. Dem pfarrer zu Reychenweyler. c

a inofficiosum offitium von Bullinger korrigiert aus inofficiosa offitia.
b Von Bullinger korrigiert aus pine.
c Dazu Erbs Empfangsvermerk Reddite 18. die decembris.
2 Bullinger nimmt die Wendung "praesens saeculum [...] alit enim monstrum" aus Erbs Brief auf und führt den Gedanken weiter (s. oben Nr. 1578, 4f).
3 Vgl. Adagia, 1, 5, 6 (LB II 1840.
4 Bullinger spielt wohl auf Martin Bucers Ausgleichsbemühungen an, vgl. auch den Kommentar J. J. Simlers zu seiner Abschrift (Zürich ZB, Ms S 50, 131): "Bucerum etc. notat".
5 Vgl. 2Tim 4, 2.
6 Vgl. Ps 145, 18 (144, 18 Vulg.).
7 Leo Jud.
8 Reichenweier (Riquewihr, Elsass).