Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1468]

Erasmus Ritter an
Bullinger
Bern,
22. Februar 1541

Autograph: Zürich StA, E II 362, 39 (Siegelspur) Ungedruckt

Was Megander berichtete, trifft zu: Weil Ritter den lutherischen Lehren Widerstand entgegensetzt, wird er von seinen Amtsbrüdern angefeindet. Seine Gegner haben einen Brief Vadians in Umlauf gebracht, der nicht nur die Zurückhaltung der Zürcher gegenüber Luther kritisiert, sondern auch Ritter persönlich verunglimpft; hat Vadian, der ihm vor kurzem noch ein gutes Zeugnis ausgestellt hat, geschrieben und sich dagegen verwahrt. Hat veranlasst, dass der Zürcher Gesandte [Johannes Haab] dem Rat empfohlen wurde.

Gratia et pax a deo etc.

Veritatem narravit tibi Megander, 1 frater noster; sed huius contemptus maiorem culpam in quos nam reiciam, ignoro. Non dubium est michi, quin simistae 2 mei coram omnibus piis et doctis egregie me deferant, maxime quod ego solus remorer eos, quominus ecclesiam Bernensem doctrinis Lutheranorum subicere queant atque ita plenam et absolutam concordiam cum illis facere possint, ut ipsi putant, qui novitati sunt addictissimi. Quod tamen

1 Die Bestimmung des mutmaßlichen Jahresdatums erfolgt aufgrund der Fürsprache für Rudolf Schinz, die Comander in seinem Brief vom 7. März 1541 (Nr. 1474) wiederholt.
1 Offenbar hatte Megander von den in Bern gegen Ritter ausgestreuten Vorwürfen erzählt. Bullinger muss sich darauf in einem nicht erhaltenen Brief bei Ritter erkundigt haben.
2 Amtsbrüder (symmystae).

a eorum iudicio summum b est piaculum, et de aliis me iustum et innocentem impie calumniantur. Unde fit, ut ii non tantum me c indignum ministerii nomine, sed et christiano esse censeant d . Hic vero exigeret christiana et pietas et prudentia, ut ante legitimam cognitionem tam temerario praeiudicio me illi non gravarent, sed et alteram aurem servassent 3 , ut meam defensionem prius e accaepissent f . Quid plura? Apud me nichil candidius erat, nichil innocentius, nichil alienius ab hiis moribus unico Vadiano celeberrimo viro, qui non tam pridem mee integritati quasi compertissime egregium ferebat testimonium, 4 nuper vero epistolam 5 scripsit Bernam, quam descripserunt et transtulerunt in Germanicam linguam, ut commode g circumferre eam possint per totam urbem. In qua primo se excusat, quod tardius respondent, deinde ait se infatigabili studio hactenus laborasse, ut animos Tigurinorum cum Luthero reconciliare posset, scripsisse quidem nuper ad fratres Tigurinos, sed succinctam h nimis accepisse responsionem 6 , videlicet esse confessionem 7 et alia media, quibus stare vellent, quemadmodum in comitiis Tigurinis anno 38 conclusum sit; 8 tamen promittit Vadianus se brevi' iturum Tigurum et tentaturum omnia, quo eos in viam reducere possit. Deinde magnifice fatetur se esse in sententia Lutheri et Bucceri, quos ferme extra alaeam 9 ponit humane sortis divinissimos homines eos vocans, et postremo me nominatim perstringit: "Erasmus vester" etc. "Quod si is (ut est lubricus) putat Bucceri sententiam (de eucharistia loquitur) in meis damnari, non errat modo toto caelo, sed calumniose et sine iudicio -quod ab aliis tamen flagitat 10 —meis candide scriptis abutitur."Hactenus Vadianus. Hanc epistolam hinc inde spargunt tanti viri authoritate omnem michi existimationem et fidem adimere conantes. Quid, quaeso, iniquius quam me immeritum k tanta calumnia coram ecclesia mea onerare, et quid magis indecorum viro tam eximio, quam quod l literarum, quibus integritatem meam tam mirifice commendabat, tam subito sit immemor m factus? Vides igitur, mi Bullingere, quam impie mecum agant, qui tamen ipsi piissimi videri volunt. Sed

a tamen über der Zeile nachgetragen.
b In der Vorlage sumum.
c me über der Zeile nachgetragen.
d esse censeant am Rande nachgetragen.
e Vor prius gestrichenes capere.
f ac-über der Zeile nachgetragen.
g In der Vorlage comode.
h In der Vorlage succintarn.
i Vor brevi gestrichenes bern[?].
k In der Vorlage imeriturn.
l quam quod anstelle von gestrichenem ut[?]über der Zeile nachgetragen.
m In der Vorlage imemor.
3 Zur Redensart vgl. Plutarch, Alexander, 42, 2; LB IV 605f.
4 Eine entsprechende briefliche Äußerung ist nicht bekannt.
5 Ritter bezieht sich auf die nicht erhaltene Antwort Vadians auf den Brief Sebastian Meyers vom 15. Dezember 1540 (Vadian BW V 652-654, Nr. 1142).
6 Weder der Brief Vadians noch die Antwort der Zürcher ist überliefert.
7 Gemeint ist das Erste Helvetische Bekenntnis (BSRK 101-109).
8 Zur Zürcher Tagung vom 28. April bis 3. Mai 1538 s. HBBW VIII, S. 132, Anm. 1.
9 Zur Redensart vgl. Plinius, Naturalis historia, Praef. 7.
10 Vgl. Vadian BW V 649.

hec est forsan apud Lutheranos summa pietas, immeritos n proscindere fratres. Volui itaque ista in sinum tuum effundere tanquam charissimi fratris, ut intelligeres, quanto in periculo ego laborem inter falsos fratres, sed ea lege, ut apud te retineas. Scripsi Vadiano 11 ut causas indicet, quibus in tantam de me suspicionem sit adductus, ut michi liceat apud eum meam innocentiam defendere.

Ceterum, quod scripseras de laegato vestro 12 , cuidam optimo viro ostendi; is o tuam commendationem senatui pataefecit.

Valae, ex Berna, 22. februarii 1541.

Erasmus Ritter,

ex animo tuus.

[Adresse auf der Rückseite:] Eximia pietate et eruditione viro Henricho Bullingero, Tigurine ecclesie pastori vigilantissimo, fratri charissimo in domino plurimum observando.