Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1419]

Bullinger an
Dionysius Melander
Zürich,
31. August 1540

Abschrift von unbekannter Hand (16. Jh.): Krakow, Biblioteka Jagiellonska, Autographensammlung a Ungedruckt

Gegner des Evangeliums behaupten, [Philipp] von Hessen habe mit Zustimmung seiner Theologen eine zweite Frau geheiratet; kann nicht glauben, daß sie so etwas billigen würden, und sieht auch keinen Grund, weshalb der von ihm geschätzte Fürst dies tun sollte. Es wäre schändlich, wenn sie entgegen der Lehre Christi und des Apostels Paulus zu einer solchen Tat schweigen und damit den Gegnern Recht geben würden, die [den Protestanten]fleischliche Motive unterstellen. Mahnt ihn, den Fürsten davon abzubringen, falls er tatsächlich derart von Sinnen sein sollte. Bittet um Antwort.

Domino Dionisio Melandro, illustrissimi Cattorum principis concionatori 1 , fratri colendissimo.

Gratiam et pacem a domino.

Semper ego, Dionisi doctissime, literas scribo querelis et lamentationibus refertissimas. Sed ita iubet charitas illa de dilecti salute sollicita. Sparserunt

g in der Vorlage me.
a Früher in der Preußischen Staatsbibliothek Berlin. Die Abschrift fand sich in einem Exemplar von Christian Thomasius' "De crimine bigamiae" (Leipzig 1721), das aus der Bibliothek von Plato
Graf von Görtz-Wrisberg stammte (vgl. die einleitende Bemerkung zur modernen Abschrift in Marburg, Hessisches Staatsarchiv, Bestand 3, Nr. 1797, f. 3r.).
1 Hofprediger Landgraf Philipps von Hessen.

apud nos hostes quidam evangelicae veritatis famam 2 de principe Hassorum et theologis aliquot ipsius satis funestam, superinduxisse eum uxorem alteram, Martham a Sala 3 , et theologos eius aliquot factum ut minime illicitum defendere. Ego vero longe meliora spero, quum principis ingenium probum ita me tenere puto et de sua fide ita securus reluctor, ut asseram mihi non videri probabile rem usque adeo novam et parum christianam a quocumque, qui vel leviter evangelicam fidem degustavit, nedum a vobis esse tentatam. Nullas habet princeps caussas, ob quas superinducat secundam. Nam princeps illa prior 4 optima et piissima est femina, integra aetate et forma, foecunda et omnibus dotibus coniugalibus insignis. Quod si videretur sibi ullas habere b caussas, potius tamen Christus audiendus esset quam affectus.

Magnum et evidens est Christi dictum ex Mose repetitum Math. 19[5]: "Erunt duo in carne una." Polygamiam displicuisse apostolo Christi celeberrimo Paulo nemo est, qui nesciat, nisi qui non expendit, quod dixerit in 1. Corinth. 7. et Ephes. 5. cap. Quod ad Abrahae, Iacobi, Davidis et Solomonis factum attinet, || nemo, opinor, e christianis torquebit ad satisfaciendum libidini suae. Quare non proferuntur exempla Adae, Lamech, Noe, Isaac, losephi, Mosis et aliorum? Scimus, quid Christus docuerit et quae sit doctrina apostolica. Et ut donemus hic aliquid licere et permissum esse, conveniebat tamen multo magis illud Pauli observare: "Omnia mihi licent, sed non 0mnia expediunt"[1Kor 6, 12; 10, 23]. Dominus clamat: "Ve ei, per quem venit offendiculum" [Mt 18, 7; Lk 17, 1]. Non immerito clamant hostes nos non aliud in evangelio quam cunnos et carnes quaerere. Permitte, quaeso, mi frater, ut liberius loquar. Aeternam et ineluibilem maculam inusseris 5 tibi et principi, si ad tantum scandalum silueris et in id consenseris; audio enim te illius Nathan 6 et Samuelem 7 .

Quin ipse quoque principi scriberem, si tale quid illum moliri possem in animum inducere, tam arno principem optimum. In praesenti autem admoneo te tui officii, ut vir sis ac fidelis, si quid tale per imbecillitatem tentare voluerit. Pones vitam in manus tuas et facies, propter quod omnes boni te laudabunt perpetuo et quam ob rem magnae aliquando existimationis eris apud principem, qui tibi quoque aget gratias, ubi vaesaniam edormiverit; apellabis enim a vaesano ad sanum ut ille ab ebrio Alexandro ad sobrium 8 .

b in der Vorlage haber.
2 Gwalther hatte Bullinger gebeten, ihn nicht als Übermittler der Nachricht zu erwähnen; vgl. oben Nr. 1413, 93-95.
3 Margarete von der Saale; vgl. oben Nr. 1413, 66-86 mit Anm. 22.
4 Landgräfin Christine.
5 Vgl. Laktanz, De ira dei, 24, 10 (SChr
CCLXXXIX 212, 40).
6 Vgl. 2Sam 7; 12, 1-25; 1Kön 1.
7 Vgl. bes. 1Sam 15.
8 Bullinger denkt wohl an den (allerdings vergeblichen) Versuch von Ptolemäus und Perdiccas, den betrunkenen Alexander d. Gr. von der Ermordung des Clitus abzuhalten (s. Curtius Rufus, Historia Alexandri Magni, 8, 1, 48).

Amor enim vaesanos reddit. At tu principi datus es curator et morborum medicus.

Vale et, quid credam, scribe 9 . Nondum enim credere potui ita vos omnes insanire. Dominus Iesus servet vos omnes in voluntate sua.

Tiguri, ultima augusti anno 1540.

H. Bullinger.