Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1038]

Kaspar Megander an
Bullinger und
Leo Jud
Bern,
7. September 1537

Autograph: Zürich StA, E II 343, 140r.-v. (Siegelspur) Ungedruckt

Berichtet entgegen seiner ursprünglichen Absicht schriftlich über die verworrene Lage in Bern: Capito und Bucer haben ihren Besuch angekündigt und werden versuchen, die Lehre von der leiblichen Gegenwart Christi im Abendmahl durchzusetzen, wobei sie bei vielen leichtes Spiel haben werden, etwa bei [Hans Jakob und Niklaus von]Wattenwyl, [Bernhard] Tillmann, [Anton] Noll, [Lienhard] Tremp und [Jakob] Wagner; Megander ist angesichts der Parteiungen ratlos. Will Bullingers Empfehlung folgen und nach Zürich kommen, da selbst auf bisher treue Anhänger kein Verlaß mehr ist. Erklärt sich Bullingers Rat entsprechend zum Gespräch mit Bucer bereit und bittet, Theodor [Bibliander] daran teilnehmen zu lassen. Wird mit allen Kräften gegen die drohende Trennung der Berner von der Zürcher Kirche kämpfen, wobei nicht nur seine eigene, sondern auch Rhellikans Position auf dem Spiel steht. Hofft, aus Zürich zumindest Ratschläge für das Gespräch mit Bucer sowie dessen Brief an Luther zu erhalten, um ihn damit konfrontieren zu können. Dankt für das durch Konrad [Geßner?] überbrachte Büchlein.

Gratiam a domino.

Statueram rerum nostrarum non quicquam literis, sed coram omnia narrare. At quia rerum tantam video confusionem neque me ad iamdudum diem destinatum coram loqui posse, diutius continere omnino me nequeo, quin paucis, quomodo res se habeat, depingam. At dico verum esse, quod scribis 1 , charissime Bullingere, Capitonem et Bucerum ad nos venturos. Hoc enim eorundem ad nos et senatum nostrum literae praemissae testantur 2 . Cupiunt, ut praecipuis agri nostri ministris quibusvis coram nobiscum tanquam episcopi nostri et provinciales comentari queant; qua de re, omnino non exponunt. At quis dubitat, quin substancialem hanc corporis et sanguinis Christi cum pane et vino in sacra coena praesenciam et exhibicionem nobis obtrusuri sint? Id quod sine labore apud multos, praecipuos eciam, effecturi sunt, videlicet Vadivilios 3 , Dilliman 4 , Nollium 5 , Dremp 6 , Wagnerum 7 et plures alios. Sumus non modo divisi, sed sunt omnia deplorata et perturbata, omnia item invidia, odio, livore, contencione, pene dixerim faction[ibus], tumultu et sedicione adeo plena, ut, consilii quid capiam, omnino nesciam.

Suades, ut Tigurum descendam. Descendam certe, at non animi, sed moeroris gratia. Video enim negocium sine magno malo -libenter dicerem: sine

1 Bullingers Brief ist nicht erhalten.
2 Capito hatte am 1. September ein entsprechendes Schreiben an den Berner Rat gerichtet; s. CO X/2 123f, Nr. 75; vgl. Straßer 133. Die nötigen Instruktionen hatte ihm Bucer am 26. August aus Wildbad im Schwarzwald übermittelt; s. Pollet,
Bucer II 421f, Anm. 5.
3 Gemeint sind wohl Hans Jakob und Niklaus von Wattenwyl.
4 Bernhard Tillmann.
5 Anton Noll.
6 Lienhard Tremp.
7 Jakob Wagner.

tumultu et sedicione -transigi vix posse. Pulchre a convenit inter papistas, pensionistas 8 et semichristianos; unde fit, quod factum infectum, dictum indictum redditur. Nam qui hactenus multi muri instar aenei 9 a Christo stare visi sunt, utinam modo obsurdescant, ne nobis [n]oceant b seque nobis non opponant. En rerum angustias, en vitam, quam agit Megander miseram, calamitosam et dubiam! Consulite, obsecro, quomodo e turbine horrendo se exerat et recipiat.

Placet consilium tuum, Bullingere, agendi cum Bucero; at magis placeret, magis item conduceret, si ab ecclesia Tigurina nobis iungeretur ac addicetur unus, praesertim Theodorus, quando prae aliis illi negocium est cum Bucero 10 Si fieri . potest, mittatis hunc nobis, per Christum oro. Timendum est idque maxime ecclesiam nostram a vobis segregatum iri; quod si fit, non sine magno periculo. Quantum in me erit, ne cingamur, omnibus viribus, imo vitae periculo curabo. Quod si fieri oportet, ||140v. non solum me, sed et Rhellicanum, virum integrum, probum, pium, eruditum et doctum, brevi Tiguri habebitis. Adeste igitur rebus non modo meis, sed et Rhellicani quoque statuendis, per Christum vos oro.

Haec sunt, quae vobis nota cupio. Quod si nemo vestrum ad nos concessurus, indicate tamen ardua et praecipua quaeque, de quibus carpendus et arguendus est Bucerus. Praesertim certos reddite de literis Luthero transmissis 11 , an archetipon haben possit. Nos enim istas homini obiiciemus.

In domino valete una cum omnibus fratribus. Orabitis dominum deum nostrum pro nobis.

Bernae, septembris septimo anno 37.

Libellum 12 , quem dedisti per Cunradum 13 , munus et donum gratissimum, accepi, charissime Bullingere.

Megand. totus vester.

[Adresse darunter:] Dominis vigilantissimis Tiguri a concionibus Bullingero et Leoni, amicis et fratribus suis in domino charissimis. c

a in der Vorlage Pulhre.
b [n]oceant am Rande nachgetragen; Rand beschädigt.
c Darunter von der Hand Leo Juds: Has litteras attulit uxor lohannis Wäber in Arouw [Margareta Sickenthaler, s. Helvetia Sacra III/3 882f] hodie mane. Exiit iam; huc festina venit. Lege et consule.
8 Die Empfänger ausländischer Pensionen gehörten zu den Gegnern der Reformation; vgl. HBBW V, S. 48, Anm. 13.
9 Vgl. Jer 1, 18; Adagia, 2, 10, 25 (LB II 690).
10 Bucer hatte Bibliander wegen seiner apologetischen Vorrede zu den Briefen Oekolampads und Zwinglis angegriffen; s. HBBW VI, S. 387, 8-11; vgl. Egli, Analecta II 48f.
11 Megander bezieht sich auf den Brief Capitos und Bucers an Luther vom 19. Januar (s. oben Nr. 988, Anm. 3).
12 Gemeint ist wohl Bullingers "Der alte Glaube" (HBBibl I 99; vgl. oben Nr. 1037, 31-34).
13 Wahrscheinlich Konrad Geßner; vgl. oben Nr. 1034, 1-3 mit Anm. 3.