[1417]
Autograph: Zürich StA, E II 360, 361-363 (Siegelspur) Ungedruckt
Hat lange nicht geschrieben, da er eine Reise nach Zürich plante und lieber mündlich be richtet hätte. Sebastian [Meyer], [Peter]Kunz, [Simon] Sulzer und die Diakone haben dem Rat ihre Position schriftlich dargelegt, ebenso Erasmus [Ritter], doch der Rat hat beiden Parteien untersagt, auf den Streit zurückzukommen; Meyer könnte zwar mit Rücktritt drohen, doch sein Abgang wäre vielen ohnehin willkommen. Rümlang sieht davon ab, Bullinger den Brief [Bucers] an Comander zu schicken. Bern hält einhellig an der bisherigen Lehre fest. Die von Basel gewünschte Beteiligung Berns am Religionsgespräch [in Hagenau] wurde abgelehnt. Sendet den "Catalogus" von Valerius Ansheim; trotz kleinen Fehlern schätzt er diesen knappen Geschichtsüberblick. Grüße an die Kollegen. Bittet, ihn bei Binder und Fries zu entschuldigen, denen er eine Einführung in die Musiklehre versprochen hat; er möchte den Gegenstand vertieft behandeln und wird ihnen sein Konzept mündlich erläutern. Gruß an die Familie.
S. Posses haud immerito, ornatissime et amantissime Bullingere, mirari,
quidnam intervenisset, quod tam diu nihil literarum ad te dederim, atque
fortassis, tametsi melius tibi confidam, suspicari, quasi quidpiam a pristina
necessitudine remiserim. At profecto in nullam aliam rem culpa conferenda
est, quam quod saepius profectionem ad vos destinarim, usque tamen vel
propter inexpectatas occupationes vel, quod semel contigit, ob valetudinem
non ita a levem remoratus sim. Quae nisi me impediissent, coram tutius quaedam
tecum contulissem quam scriptis commendassem, quod tabelliones in
literis perferendis saepe negligentes sint, ut non semper tuto illis committi
possint, et quod utravis pars in disceptationibus obtineat, altera sua delicta et
suas offensiones alteris indicari et significari aegre ferat.Briefe_Vol_10-153 arpa
Disceptatio inter Sebastianum 1 , Conzenum 2 , Sultzaerum ditosque diaconos 3 ex una parte et Erasmum 4 ex altera, quam scriptis ad senatum retulere 5 — nam quid altera pars in altera desyderabat, omnia scriptis complexa erat -, sic est per senatum sublata, ut ulterius eius nulla mentio habeatur. Voluit enim senatus universam istam concertationem plane sopitam; perceperat enim diacosios b6 commotos et, ut pacis est studiosus, utrisque indixit concordiam et pacem, ut iam, velit, nolit 7 , Sebastianus totaque suae partis turba pati cogantur Erasmum pro suggestu libere et solito more de coena dominica concionari. Sentio eos torqueri; sed significare non audent suam bilem. Et si huiusmodi concertationem coram diacosiis expedire oportuisset, fortassis Sebastianus - nam id quidam palam in societatibus tribuum 8 se c facturos minitabantur - amandatus fuisset eique concionibus hic habendis interdicturn fuisset. Verum ut turbae sunt ancipites et lubricae, et ne ex scintilla ingens conflagratio exordiretur, ideo senatus plane istam concertationem interceptam voluit, ut de illa ne verbum uspiam fieret. Et si duntaxat unus Erasmo restitisset, de eo alia fortassis sententia lata fuisset. Verum id praesentiebant ideoque, quod de uno futurum coniiciebant, turba sua anticiparunt et occuparunt. Propendent maioris partis animi ad solitas loquendi formulas. Et cum Sebastianus iam sentiat se non ita acceptum esse et cum in ultimo periculo et extremo assultu operam luserint, pedetentim de solita ferocia remittunt, et cum Sebastianus suos conatus incassos experiatur, abitum minatur, quod multis expectatissimum esset seque id ab d ipso fieri exoptare palam loquuntur. Si hoc tentant, videbit integro pallio se evasurum. Sed quicquid fecerit, stabimus a veritate percepta immoti instar cautis.
Exemplar e epistolae f ad Comandrum 9 quod iam est apud Sultzaerum, mittere nolui, quod non g ita magni sit momenti te eam habere - praestat nos in domino fixos et firmatos esse quam cuiusvis suggillationes curare -et h quod credam te id iam ab aliis adeptum; nam tum, cum scribebas 10 , mihi eius ||362 mittendi copia non erat, quod Sultzaerus peregre esset. Sed si adhuc non
Briefe_Vol_10-154 | arpa |
---|
vidisti, non detrectabo, quin mittam tibique obsequar. Fecit senatus mihi copiam post vindemiam ad vos commeandi; tunc itaque vos invisam vestraque fruar praesentia tibique coram, quae desiderabis, recensebo.
Bene se res apud nos habet; concordes enim sumus et satis ad unanimitatem affecti, propensi solitam doctrinam obtinere.
Petierant Basilienses, ut et nos legatos ad Argentinenses ad istas principum comitias 11 mitteremus 12 atque nos in rebus et tractatibus i fidei una cum illis ageremus; sed nihil voluimus cum illis negotii habere neque nos alienis consarcinationibus occupare vel immiscere 13 , quod nostra fidei decreta sint k pura, solidata scripturis, ut non sit opus in his aliqua suere, quae statim deo indignante dissuerentur etc.
Mitto tibi Catalogum Valerii 14 , quem dudum desiderasti; in quo non stilum aut phrasim, sed rationem temporum non ita infeliciter ad biblicam veritatem 1 traditam habebis m . Coegit me typographus, ut ab initio ternionem explere posset, quo chartam neniis meis occuparim 15 . Recognovit Catalogum n Valerius, et Telorus 16 noster ludimagister ad prelum emendavit et correxit. Sed quaedam utrique parum animadverterunt, quae ego iam libro excuso inveni. Non potui limam meam adhibere per negotia, dum integrum fuisset, sed non ita multa sunt et ab attento lectore facile corrigantur. Tu, quicquid fuerit, boni consulito. Parvi facio adscriptum historiarum indicem magis quam explicationem; sed quod magni facio, est series ordinata temporum etc.
Oro plurimum, meo nomine salutare velis Leonem 17 , Megandrum, Pellicanum°, Theodorum 18 , Collinum, Binderum et Frisium neque praetereas quoque Rellicanum et quotquot mei memores sunt.
Caeterum oro, me excusare velis coram Bindero et Frisio; nam receperam me illis introductorium in artem musices collecturum, unde facilimo cornpendio principia quaeque optima aliis tradere possent. Et cum id mihi maxime proclive esset, quod ad cognitionem tonorum, clavium, notularum, signorum, pausarum, temporum, prolationum, augmentationis, diminutionis, ligationum et proportionum aliasque minutulas huius artis res pertinet, prodere, non tamen mihi satisfit, nisi ex arcanis matheseos quantitates proportionum,
Briefe_Vol_10-155 | arpa |
---|
unde consonantiae constant, explicem p et systematis ad Pythagoream dimensionem dispositi alii numeralibus proportionibus et quantitatibus lucern adferam. Unde et ea quoque non intacta, a quibus potissima negotii pars penderet, relinquerentur. Nam si et in hac parte me illis gratificaturum sensero, coram indicabo, quam viam ineundam ad exactas demonstrationes - idque breviter - ex istimem q ; nam duntaxat in diatonico genere occupatus ero neque enharmonici neque chromatici generis quicquam meminero, nisi quantum opus fuerit ad diatonicum illustrandum etc.
Vale optime una cum casta uxore 19 et mellitissimis liberis 20 meque ama, quod facis.
Datum Bernae, 10. kalendas septembris anno 1540.
||363 Totus tuus Eber. a Rümlang.
[Adresse auf der Rückseite:] Integerrimo et doctissimo viro d. Heinricho r Bullingero, ecclesiastae Tigurino primario, domino suo semper observando. An Meister Heinrich Bullinger. Zürich.