7
[BULLINGER] AN
[BARTHOLOMÄUS STOCKER]
BZW. LEO JUD
[Kappel],
17. April 1525
Autograph, Konzept: Zürich ZB, Msc S 13, Nr. 53
2 fol. S., Fragment
UngedrucktBullinger ermahnt den Empfänger des Briefes, in der evangelischen Abendmahlslehre keine Neuerung,
sondern die ursprüngliche, auch von den Kirchenvätern geteilte Auffassung zu sehen und sich von Lehre und
Terminologie der Scholastik loszusagen. Er wendet die Drohungen von Apk 14,9 ff auf die römische Kirche
an, weist auf die seelischen Kämpfe vor seiner eigenen Bekehrung hin und wünscht dem Adressaten die Erkenntnis
der wahren Anbetung Gottes.
— — — turas a . Ecce copiae cornu b3 . Si interpretationi diffidis, en locum loco
illustravimus. Iudicet unctio 4 potius quam carnis pollute tenebre. An ne patres
audire cupis? Quis antiquior Tertulliano 5 ? Quis diligentior Lactantio 6 ? Quis
denique pientior et doctior Cypriano 7 ? Rem fortassis novam aut c inauditam
causaris 8 ; quid vero inaudita? Quis unquam apostolorum panem hunc ita
tractavit? Quis unquam primitivae ecclesie eum dei loco habuit? Unde, queso,
has voces delatas dices: transubstantiatio [!], accidens, substantia, forma 9 ? An non
titulotenus christianum impostrice philosophia submersum Thomam 10 aut
Scotum 11 olfacis? Siccine odorandi organo privatus es, ut amodo nescias pium ab
impio, peregrinum a d domestico, aut denique aquam a vino secernere? Persequtionem
vero ob veritatem adeo abest, ut te vereri posse credam, ut ad
apostolorum exemplum eius rei causa gaudere et exultare te e iam iam spiritu
videam. Restat ergo, ut impietate adorandi abnegata vitam tuam ad litterarum
praescriptum emendes. Et quid impientius eidololatria? Quis vero non tangit g
panis adorationem longe h impudentissimam eidololatriam in i iniuriam dei vergere?
Audi, quid spiritus dei eidolatris promittat: «Et tertius angelus» etc.
[Apk 14,9ff]. Ego (ut primo hoc moneam) nulla k parte iis accedo, qui ita plane
hunc librum abiiciunt 12 ; tanta enim mysteria et tam diligentem scripturarum
citationem, tantam 1 consolationem in cruce et tantam in eo deprehendo diligentiam
in resurrectione explicanda, ut mirari nequeam, cur ydem [!] alii
oculati m Argi 13 non viderint. Sed hec, ut exordinaria, ita rursus in orbem n
nobis redeundum. Hoc docet ||1v. apostolus 14 fore imaginem quandam bestie, hoc
est pape 15 , quam qui adoraverit, signo in hoc, ut imagini ministrare possit, in
manus assumpto [Apk 14,9], hoc est unctione episcopali, is sit passurus horrenda
illa tormenta, quae recencet [!]apostolus. Scilicet: «Bibiturus est is de vino ire»
[Apk 14,10], hoc est, ira dei cadet in eum, ut in cecitate de peccato abeat in
scelus et de scelere in nephas: Rom. 1 [18ff]. Inductus in eam falsa doctrina pape,
que interim pietatis speciem habet; id quod loannes vocat «mixtum mero»
[Apk 14,10], ad similitudinem Esaie: «Vinum tuum mixtum est aqua» etc.
[Jes 1,22]. Quamquam non ignoro, quam aegre hec de sacramento sententia carni
persuadeatur, neque mirum, cum tot o a Christo ipso, cui P et gratia et authoritas
cum loquendi tum docendi aderat 16 , eo ipso tempore, cum eandem Camerinam [!]
moveret 17 , desciverint; ut legimus loan. 6 [66].
Quartus q iam annus agitur, ut nosti, quod huius sententiae esse incipio 18 , et
certe r tantum me in hac causa torsi, ut ab hoc man veluti parum integre sanitatis
pisciculus toties s eiectus, sepissime de vita desperaverim 19 . Sed gratia deo,
qui mihi ita meam pacavit conscientiam, ut nunc ne tantillum quidem, etiam cum
totum [?] mare [?] importunissimis procellis sevit u , animum meum ex [?]
sacra [?]anchora
20 dimoveat v . Precorque deum, ut hanc tibi w sententiam, si modo
vera est, de qua re minime dubito, ceterisque fratribus ita adaperiat, ut vere, hoc
est in spiritu incipiatis verum, solum et omnipotentem deum adorare [Joh 4,24].
Cui gloria et imperium semper [Mt 6,13].
Sylvam [!] vero hanc x , hoc est rudern et Y impolitam argumentorum congeriem
sive materiam boni, queso, consule; nam nitidiora aut etiam copiosiora occupationes
non permisere. Tu ora pro me et ecclesia domini nostri Jesu Christi,
ut eam quotidie magis adaugeat, ita ut dignum honorem et gloriam habeat z .
Gratia tecum.
Ex eremo aa mea, 17. aprilis 1525.
Salutabis Wernhereum [!] Steiner 21 et alios in Christo fratres.
[Adresse, von Bullinger wahrscheinlich später daruntergesetzt:] Erudito et
vere pio viro Leoni Jud, fratri in Christo dilecto.