Vo chlyne Lüte

ZWERGENSAGEN FEEN- UND FÄNGGENGESCHICHTEN AUS DER SCHWEIZ

NEU MITGETEILT VON C.ENGLERT-FAYE

MIT BILDERN VON BERTA TAPPOLET

TROXLER-VERLAG BERN

Der Vogel Grvf

S isch äinisch e Chönig gsi -won er gregiert het und wien er ghäiße het, wäiß i nümme. Dä het käi Sohn gha, nummen en äinzigi Tochter; die

Vo Chline Luete-117	Flip	arpa

isch immer chrank gsi, und käi Dokter het se chönne häile. Do isch em Chönig profizeit worde, sy Tochter wärd si an Öpfle gsund ässe. Do loht er dur sys ganze Land ustrumpete: wer syrier Tochter Öpfel bringi, daß sie si gsund dra chönn ässe, dä mües se zur Frau lia und Chönig wärde.

Das het au ne Pur verno, wo drei Söhn gha liet. Do säit er zum eltste: «Gang ufs Gaden ufe, nimm e Chratte voll vo dene schönen Öpfle mit rote Bagge und träg sen a Hof; villicht cha si d Chönigstochter gsund dra ässe, und de darfsch se hürote und wirsch Chönig.» Dä Kärli Bets eso gmacht und der Wäg under d Füeß gno. Won er e Zytli gange gsi isch, bchunnt ein es chlys ysigs Mandli, das frogt ne, was er do i dem Chratte häig. Der Ueli -denn eso het er ghäiße -isch e chly meisterlos gsi, liet dänkt, das gang dä Höck nüt a, und git etui zur Antwort: «Fröschebäi!» Das Mandli säit druf: «No, no, es sölle si und blybe», und isch wyter gange. Äntli chunnt der Ueli fürs Schloß un

Vo Chline Luete-118	Flip	arpa

lot si amälde, er heb Öpfel, wo d Tocliter gsund mache, wenn sie dervo ässe tüei. Das het de Chönig grüseli gfreut, und er lot der Ueli vor sich cho. Und dä liet fast nit möge gwarte, bis er het dörfe sy Chratte ufs Chönigs Tisch leere. Aber o häje! won er ufdeckt, so het er für Öpfel Fröschebäi im Chratte, wo no zabblet händ. Drob isch der Chönig galgemäßig ertaubet, het d Nase zämme gchlemmt und schnarzt: «Wart, du Sapperlottsbueb du, i will der!» —und loht ne mit Schimpf und Schand zum Hus us jage.

Won er häi cho isch, so verzellt er ein Ätti, wies em gangen isch. Do schickt der Ätti der no-eltst Sohn, wo Sämi ghäiße het; aber dem isch es ganz glych gange wien em Ueli. Es isch ein halt au es chlys ysigs Mandli bcho, und das liet ne gfrogt, was er do i dem Chratte häig; der Sämi säit «Söuborst», und das ysig Mandli säit: «No, no, es sölle sv und blybe.» \Von er do vors Chönigs Schloß isch cho und säit, er heb Öpfel, a dene si d Chönigstochter gsund chönn ässe, so händ sie ne fit wellen yne loh und händ gsäit, es seig scho äine do gsi und heh se füre Nare gha. I )er Sämi het aber aghalte, er heh gwüß deren Öpfel, sie sölle ne nummen yne bu. Äntli händs ein glaubt, und füehrene vor e Chönig. Aber won er sy Chratten ufdeckt, so liet er halt Söuborst. Das het der Chönig gar schröckli erzürnt, so daß er der Sämi vo syne Chnächte us ein Hus het loh peutsche.

Won er häi cho isch, so het er gsäit, wies em gangen isch. Do chunnt der jüngst Bueb - dem händ sie Numine der dumm Hans gsäit - und frogt der Ätti, ob er au mit Öpfel dörf goh. «Jo», säit do der Ätti, «du wärsch grad der rächt Kärli derzue, wenn die Gschide nüt usrichte, was wettisch denn du usrichte!» Der Blieb het aber nit 110— gloh «E woll, Ätti, i will au goh.» — «Gang mer doch ewägg, du dumme Kärli, du muesch warte, bis gschider wirsch», säit druf der Ätti und chehrt em der Rügge. Der Hans aber zupft ne hinden am Chittel: «E woll, Ätti, i will au goh.» —«No, mynetwäge, so gang,

Vo Chline Luete-119	Flip	arpa

du wirsch wol wider umme cho», git ein der Ätti zur Antwort ime nydige Ton. Der Bueb isch vor Freud schier a d Dieli gumpet. «Jo, tue jetz no wie ne Nar, du wirsch vo ihm Tag zum andere no dümmer», säit der Ätti wieder. Das het aber im Hans nüt gmacht, und er het si i syner Freud fit loh störe. Wyls aber gly Nacht isch gsi, so liet er dänkt, er wöll warte bis am Morge, er möcht hüt doch nümmen a Hof gcho. Znacht im Bett liet er nit chönne schlofe, und wenn er au nes Wyli vertnuckt isch, so Bets ein traumt vo schöne Jumpfere, vo Schlössere, Gold und Silber und allerhand dere Sache nich.

Am Morge früeh macht er si uf der Wäg, und gly druf bchunnt ein es chlys munzigs Mandli immen ysige Chläidli und frogt ne, was er do i dem Chratte häig. Der Hans git em zur Antwort, er lieb Öpfel, a dene d Chönigstochter si gsund sött ässe. «No, no», säit das Mandli, «es sölle söttig sy und blybe.» Aber am Hof händs der Hans partu nit wöllen yne lob, denn es seige scho zwee do gsi und liebe gsäit, sie bringen Öpfel, und do heh äine Fröschebäi und der ander Söuborst gha. Der Hans het aber gar grüseli aghalte und bittet und hättet, er lieb gwüß käini Fröschebäi und käini Söuborst, vo de schönsten Öpfle häig er, wo im ganze Chönigrych wachse. \Von er du so ordeli gredt het, so dänke d Türhüeter, dä chönn nit lüge, und lönd en yne; und sie händ au rächt gha, denn wo der Hans sy Chratte vor cm Chönig abdeckt, so sind goldgäli Öpfel füre cho. Der Chönig het si gfreut und lot gly der Tochter dervo bringe und wartet jetz und blanget, bis men cm der Bricht bringi, wie sie gwürkt liebe. Und nit langi Zyt vergoht, so bringt ein öpper Bricht. Aber was mäined er, wer isch das gsi? D Königstochter sälber isch es gsi! Sobald sie vo denen Öpfle het gässe gha, isch sie gsund usem Bett gumpet.

Wie der Chönig e Freud gha het, dia me nit säge. Aber jetz het er d Tochter dem Hans nit wölle zur Frau ge und säit, er rnües ein zerst no ne Wäidlig mache, wo ufern trochne Land wäidliger göi as im

Vo Chline Luete-120	Flip	arpa

Wasser. I )er Hans isch des zfriede gsi und goht häi und verzellt, wies em gange seig. 1)0 schickt der Ätti der Ueli is Holz zum e söttige Wäidlig go mache. Dä het flyßig gwärchet und derzue fröhlech pfiffen und gsunge. Z mittag, wo d Sunnen am höchste gstanden isch, chunnt es chlys ysigs Mandli und frogt ne, was er do mach. Der Ueli git eni zur Antwort: «Chelle.» Das ysig Mandli säit: «No, no, es sähe sy und blybe.» Lobe mäint der Ueli, er heb jetz e Wäidhig gmacht, aber won er het wöllen yhesitze, so sinds alles Chelle gsi. Der ander Tag goht der Sämi i Wald, aber s isch em ganz glych gange wien eni Ueli. Am dritte Tag goht der dumm Hans. Er schaffet und wärchet rächt flyßig, daß es im ganze Wald tönt het vo syne Schläge, derzue singt er und pfyft er lustig, wien e Vogel ufern Ast. Do chunnt wieder das chly Mandli z mittag, wos am häißeste gsi isch, und frogt ne, was er do mach. E Wäidlig, wo uf em trochne Land wäidliger göi as ufern Wasser, und wenn er dermit fertig seig, so chöm er d Chönigstochter zur Frau über. —«No, no», säit das Mandli, «es söll e so äine sy und blybe.» 7. obe, wo d Sunne z Gold gangen isch, isch der Hans au fertig gsi mit sym Wäidlig und Schiff und Gscher. Er sitzt yhe und ruederet der Residenz zue. Der Wäidlig isch aber eso gschwind gange wie der Wind. Der Chönig Bets vo wytem gseh, will aber cm Hans sy Tochter nonig ge und säit, dunden im Höfli häig er hundert Hase; mit dene mües er zerst no i Wald use z Wäid fahre und se hüete vom Morge früeh bis zobe spot, und wenn em bine furt chöm, so chöm er d Tochter nit über.

I )er Hans isch des zfriede gsi, und am andere Tag am Morge früeh trybt er sy Herd uf d Wäid i Wald use und paßt verwandt uf, daß em käme dervo laufi. Wo aber d Hase gmerkt händ, si seige jetz uf der Wäid, isch bine hüst, der ander bott, uf und furt über Studen und Stück, und im Handchehrum het me käme nich gseh. Der Hans het de ganz Tag geng nu as Chönigstöchterli müeße dänke; a d Hase het er nümme dänkt, bis s Vesperglöggli im Schloß obe lütet und d Waldvögeli

Vo Chline Luete-121	Flip	arpa

in ihn Näster gfloge sind. Jetz won er sött häi fahre und käin Nagelgroß vorne Has gseht und em s Härz efange böpperlet, chunnt das chly Mandli wieder derhär und frogt ne, was er do tüei. I le, do mües er hundert Hase hüete, daß ein käme dervo lauf, und denn dörf er d Chönigstochter hürote und wärdi Chönig. — «Guet und wohl!» säit das Mandli, «do hesch es Pfyfli, und wenn der öppen äine furtlauft, so pfyf Numine; denn chunnt er wieder umme.» Säits und pfödelet i d Studen yhe. Der Hans nimmt das Pfyfli und säit zuen ein sälber: «Mer wänd luege, was das chönn », nimmts as Mu! und spilt druf es Gsätzli. Gseht ihr jetz, wie die Hasen us allen Egge chömme go z springe und s Mandli machen um ihre Hirt umme. Sie hocken uf ihn Stumpe, händ s Tälpli hinders Ohr und losen uf d Musig. Jetz fahrt er mit ne em Schloß zue. Ahi hundert ufs Tüpfli sind schön kantsam voreweg spaziert. Der Chönig het es chrumms Mu! gmacht, won er sen abzellt und findt, es fähli käis Bäi, und säit: «Du muesch se rnörndrisch no äinisch go hüete, susch guts nit.»

Em Chönigstöchterli zlieb liet der Hans ohni Murren und Clinurre syni Hasen am andere Morge wieder z Waid tribe. Nit mängi Stund isch vergange, so chunnt e Magd vom Schloß und säit zum Hans, er söll ere gschwind e Has ge, sie heben im Schloß obe Visiten übercho. Der Hans het aber wol gmerkt, wo das use will, und säit, er gäb e käme, der Chönig chönn denn morn syner Visite mit Hasebroten ufwarte. D Magd het aber nit nogloh, und am Änd foht sie no a räsenniere, bis es em Hans afange ganz sturm im Chopf worden isch. Und er säit, guet er weil ere ne Has ge, wenn sie Numine afe stille seig. Und er git eren äine is Fürtüechli yne. Aber wo sien es Schützli wyt dermit gloffe gsi isch, so pfyft der Hans, und der lias springt ere zum Schäubli use und - was gisch was hesch staubvombode - wieder zur Herd zrugg. Wos Obe gsi isch, so pfyft der Hasehirt non emol und luegt, ob ahi do seige, und trybt se häi zum Schloß. Der Chönig liet si baß verwunderet,

Vo Chline Luete-122	Flip	arpa

wies ächt der Hans häig möge gmache, au hüt die hundert Hase z hüete, daß em käme dervo gloffen isch. Er will ein aber (1 Tochter äineweg nonig ge und säit, er mües se morn no äinisch go hüete, susch gältis tut.

Was het der Hans anders wölle mache? —S Chönigstöchterli het er wölle. — Und so trybt er halt am andere Tag non emol syni hundert Hase z Wäid. Unlang, so chunnt säli Magd wieder ztrappe und wott no äinisch e lias von ein. Do säit der Hans, ihre gäb er e käme meh, sie lieb geschter scho äine gha. Aber wenn d Chönigstochter sälber chöm, so weil ere ne lias ge. Das het d Magd im Schloß gsäit, und d Tochter isch sälber gange. Wo d Tochter cho isch, so säit der Hans, guet, wenn sie eni es Schmützii gäb oder susch öppis Guets. Was het (1 Prinzässi anders wölle mache? Ihre Has het sie müese ha. und so spitzt sie s Müli und macht em Hans halt es Müntschi. Und er git ere ne Has is Fürtüechli yne. Und mit dem Has isch s Töchterli häi gloffe, so gschwind, as es het möge, und enanderno i d Chuchi, wo der Chönig sälber scho parad gstanden isch mit eme große Mässer für de Has grad z metzge, daß er ömel jo nümmen entrünni. S Chuchimäitli het ne müese lia, bis der Chönig s Mässer non emol gwetzt gha het, daß es au jo guet haui. Plötzli pfyfts im Wald usse: der lias schüttlet sys Stümpli und fahrt mit syne Chläile der Jumpferen übere Buch abe - und uf und furt zum Schüttstäiloch us. [)er Chönig het de hurtig gwetzt gha! Aber jetz isch nüt meh z mache gsi - as e längi Nase!

Jetz Bets der Chönig afe dunkt, der Hans mües sy Tochterma wärde, do hälf e käi List und käi Luigi meh, es mües jetz sy. Aber äinisch het ers doch no wölle probiere, dä kurios Wärber abzschüssele. Und zobe, wo der Hans häi chunnt und wieder ahi Hase ufs Tüpfli bringt, säit der Chönig zuen em, er gäb ein d Tochter äinewäg nonig; zerscht mües er eni no ne Fäderen us s Vogel Gryfe Stiel bringe. Was mache?

Vo Chline Luete-123	Flip	arpa

Am andere Tag, wo d Sunnen ufstoht, nimmt der Hans de Wäg under d Füeß und marschiert rächt handli vorwärts. Zobe chunnt er zue mene Schloß, do frogt er um es Nachtlager, denn sälbesmol het me no käini Wirtshüser gha; das säit ein der Her vom Schloß mit viele Freude zue und frogt ne, wout er ane wöll. Der Hans git druf zur Antwort: «Zum Vogel Gryf.» — «So, zum Vogel Gryf, me säit arne, er wüß alles, und i ha ne Schlüssel zuen eren ysige Gäldchiste verlöre Ihr chönntet doch so guet sy und ne froge, won er seig.» — «Jo fryli », säit der Hans, (<das will i scho tue.» Am Morge früeh isch er do wyter gange und chunnt unterwägs zuem enen andere Schloß, won er wieder über Nacht blybt. \Vo d Lüt drus verno händ, daß er zum Vogel Gryf wöll, so säge sie, es seig im Hus e Tochter chrank, und sie liebe scho ahi Mittel brucht, aber käis wöll hälfe; er söll doch so guet sv und der Vogel Gryf froge, was die Tochter wieder chönn gsund mache. Der Hans säit, das wöll er gärn tue, und goht wyter. Do chunnt er zue mene Wasser, und anstatt eine Feer isch e große, große Ma do gsi, wo all Lüt het müesen übere träge. Dä Ma het der Hans gfrogt, wo si Räis ane göi. «Zum Vogel Gryf», sait der Hans. «No, wenn er zuen chömet », säit do der Ma, «so froget nen au, worum i all Lüt mües über das Wasser träge.» Do säit der Hans: «Jo, by Gott, jo, das will i scho tue.» Der Ma het ne do uf d Achsle gno und übere träit.

Äntli chunnt do der Hans zum Hus vom Vogel Grvf, aber do isch Numine cl Frau dehäime gsi und der Vogel Grvf sälber nit. Do frogt ne d Frau, was er wöll. Do liet ere der Hans alles verzellt, daß er e Fädere sött ha us s Vogel Gryfe Stiel, und denn liebe sie imene Schloß der Schlüssel zuen ere Gäldchiste verlöre, und er sött der Vogel Gryf froge, wo dä Schlüssel seig; denn seig imen andere Schloß e Tochter chrank, und er sött wüsse, was die Tochter chönn gsund mache; denn seig nit wyt vo do nes Wasser und e Ma derby, wo d Lüt mües übere träge, und er möcht au gern wüsse, worum dä Ma all Lüt mües übere träge. Do

Vo Chline Luete-124	Flip	arpa

säit die Frau: «JO lueget, my guete Fründ, s cha käi Christ mit em Vogel Gryf rede, er frißt sen all; wenn Er aber wänd, so chönned Er under sys Bett undere ligge und z nacht, wenn er rächt fest schloft, so chönned er denn use länge und em e Fädere usem Stiel schryße; und wäge dene Sache, won er wüsse söttet, will i ne sälber froge.» Der Hans isch des alles zfriede gsi, und schluft ünders Bett undere.

Zobe chunnt der Vogel Grvf häi, und wien er i d Stube chunnt, so säit er: «Frau, i schmücke ne Christ!)> — «Jo», säit do d Frau, «s isch hüt äine do gsi, aber er isch wieder furt», und mit dem het der Vogel Gryf nüt meh gsäit. Zmitts i der Nacht, wo der Vogel Gryf gschnarchlet het wien es Sagiwärch, so hängt der Hans ufe und ryßt cm e Fäderen us em Stiel. Do isch der Vogel Gryf plötzli ufgjuckt und säit: «Frau, i schmücke ne Christ, und s isch mer, s heb mi öpper am Stiel zehrt.» Do säit d Frau: «De hesch gwüß traumet, und i ha der jo hüt scho gsäit, s isch e Christ do gsi, aber er isch wieder furt. Dä het mer allerhand Sache verzeih. Sie heben miene Schloß der Schlüssel zuen ere Gäldchiste verlöre und chönne ne nümme finde.» — «O die Nare», sait der Vogel Gryf, «dä Schlüssel lyt im Holzhus hinder der Tür undere Holzbyg.» —«Und denn het er au no gsäit, imene Schloß seig e Tochter chrank, und sie wüsse käis Mittel für se gsund z mache.» — «O die Nare)>, säit der Vogel Gryf, «under der Chällerstäge het e Chrott es Näscht gmacht von ihre bore, und wenn sie die Hoor wieder hett, so wär sie gsund.» —«Und denn het er au no gsäit, s seig amenen Ort es Wasser und e Ma derby, dä mües all Lüt übere träge.» — «O da Nar», sait der Vogel Gryf, «tät er nummen emol äine zmitts dry stelle, er müeßt denn käme meh übere träge.»

Am Morge früeh isch der Vogel Gryf ufgstande und isch furt gange. Do chunnt der Hans underem Bett füre und het e schöni Fädere gha; au het er ghört, was der Vogel Gryf gsiit het wäge dem Schlüssel und der Tochter und dem Ma. d Frau vom Vogel Gryf het cm do alles

Vo Chline Luete-125	Flip	arpa

non emol verzeih, daß er jo nüt vergässi, und denn isch er wieder häizue gange. Zerst chunnt er zum Ma bym Wasser, dä frogt ne gly, was der Vogel Gryf gsäit lieb. Do säit der Hans, er söll ne zerst übere träge, er wöll ems denn däne säge. Do träit ne der Ma übere. \Von er däne gsi isch, so säit em der Hans, er söll nummen äinisch äine z rnitts dry stelle, er rnües denn käme meh übere träge. Du het si der Ma grüseli gfreut und säit zum Hans, er weil ne zum Dank non emol umme und äne träge. Do säit der Hans, näi, näi, er weil eni die Müeih erspare, er seig susch mit cm zfriede, und isch wyter gange. Do chunnt er zue dem Schloß, wo die Tochter chrank gsi isch. Die nimmt er do uf d Achsle, denn sie het nit chönne laufe, und träit se d Chällerstägen ab und nimmt das Chrottenäst under em underste Tritt füre und gits der Tochter i d Händ, und die springt eni ab den Achslen abc und vor ein d Stägen uf und isch ganz gsund gsi. Jetz händ der Vater und d Mueter e grüsligi Freud gha und händ dem Hans Gschänke gmacht vo Gold und Silber, und was er Numine het wölle, das händs ein ge. Wo do der Hans is ander Schloß cho isch, isch er gly is Holzhus gange

Vo Chline Luete-126	Flip	arpa

und het hinder der Tür under der Holzbygi der Schlüssel richtig gfunde und het ne do dem Her brocht. Dä liet sie au fit wenig gfreut und het dem Hans zum Lohn viii vo dem Gold ge, wo i der Chiste gsi isch, und sust no allerhand für Sache, so Chüeh, Schoof und Gäiße.

Wo der Hans zum Chönig cho isch mit dene Sachen alle, mit dem Gäld und dem Gold und Silber und dene Chüehne, Schoofen und Gäiße, so frogt ne der Chönig, won er au das alles übercho heb. Do säit der hans, der Vogel Gryf gäb äim so vil me wöll. Do dänkt der Chönig, er chönn das au bruuche und macht si au uf der Wäg zum Vogel Gryf. Aber won er zue dem Wasser isch cho, so isch er halt der erst gsi, wo syt ein Hans cho isch, und de Ma stellt e zmitts ab und goht furt, und syt do het der Chönig müese (1 Lüt übere träge. Der Hans aber het d Tochter ghürotet und isch Chönig worde.

Copyright: arpa, 2015.

Der Text wurde aus der Märchen-, Geschichten- und Ethnien-Datenback von arpa exportiert. Diese Datenbank wurde dank Sponsoren ermöglicht. Es würde uns freuen, wenn wir mit Ihrer Hilfe weitere Dokumente hinzufügen können.
Auch bitten wir Sie um weitere Anregungen in Bezug auf Erweiterungen und Verbesserungen.
Im voraus Dank für die Mithilfe. Spenden können Sie unter In eigener Sache

Ihr arpa team: www.arpa.ch Kontakt