Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[740]

Bullinger an
Werner Steiner
Zürich,
Februar 1536

Gedruckt: In divi apostoli Pauli ad Thessalonicenses, Timotheum, Titum et Philemonem epistolas Heinrychi Bullingeri commentarii, Zürich [1536], f. 91r.-v. (Widmungsvorrede)1

Wie zehn Jahre zuvor versprochen, legt er endlich den Kommentar zu den Timotheusbriefen vor, um damit den Bitten vieler nachzukommen, vor allem aber, um seinen alten Freund und Gastgeber in Notzeiten nicht zu enttäuschen. Fordert ihn auf, sich weiterhin selbstlos in den Dienst Gottes und der Kirche zu stellen.

Domino Wernhero Steinerio Heinrychus Bullingerus gratiam et vitae innocentiam a domino.

Offero tandem, amice ac frater charissime, quod ante annos decem pollicebar, commentarios in epistolas Pauli ad Timotheum 2 . Puduit interim piguitque pollicitationis temerariae, ut verum fatear, non semel, quod in diem experientia magistra discerem, quanta suppellex commentatori necessaria, rursus, quam illa mihi curta sit. Posteaquam vero indefessae eruditiorum et sanctorum hominum epistolae et preces impetrassent vel ab invito in reliquas prope epistolas Pauli omnes enarrationem, perfidi maleque grati hominis esse videbatur spe sua fraudare veterem et optime de me meritum amicum et hospitem meum 3 . Pro tuo enim in omnes dei ministros et verbi eius studio me quoque exulem elapsumque e persequutionis incendio fovebas humanissime. Pro eadem nimirum charitate tantopere a nobis hasce postulasti commentationes, ut prodesses quam pluribus. Vidisti hisce epistolis institutionem episcopi contineri et proinde has eximie et mediocriter doctis utiles esse, at hos sine duce et indice non posse latius progredi inoffense, profu-||91v. turos ergo his commentarios. Ego certe hoc consilio, id est iuvandi studio, laborem hunc non gravatim in me recepi. Tibi vero debent, si quid labore et opera mea benefitii contuli.

1 Bullingers Kommentar zu den Thessalonicher- und Pastoralbriefen und zum Philemonbrief (HBBibl I 81) erschien im März 1536 bei Froschauer in Zürich (vgl. HBD 24, 26f). Die Widmungsvorrede an Werner Steiner ist dem Kommentar zu den beiden Timotheusbriefen vorangestellt; zum Abdruck in späteren Kommentarausgaben vgl. HBBibl I 84-90.
2 Das Versprechen war wohl bei einem der häufigen Besuche Steiners in Kappel (vgl. Joachim Staedtke, Heinrich Bullingers Bemühungen um eine Reformation im Kanton Zug, in: Zwa X/I, 1954, S.
31) abgegeben worden. Im Rahmen seiner Vorlesungstätigkeit hatte Bullinger in der zweiten Hälfte des Jahres 1526 die beiden Timotheusbriefe ausgelegt (s. Joachim Staedtke, Die Theologie des jungen Bullinger, Zürich 1962. — Studien zur Dogmengeschichte und systematischen Theologie 16, S. 284f, und Zürich ZB, Ms D 44).
3 Nach der Flucht von Bremgarten nach Zürich im November 1531 war Bullinger einige Wochen von Werner Steiner beherbergt worden (vgl. HBD 21, 1-3 mit Anm. 1).

Perge tu favore complecti bonos et beneficentia iuvare dignos omnique modo prodesse quam pluribus. Vocavit te dominus vocatione sancta 4 , instruxit dotibus cum animi tum fortunae non aspernandis. Spartam ergo, quam nactus es, orna 5 . Volenti et strenue conanti non deerit dominus. Sed qui donavit, ut amplissima conditione deserta patriisque relictis laribus ipsum et veritatis praedicationem puram cum facultatum tuarum detrimento non vulgari cum fideli Abraham 6 sequutus es 7 , idem ille dabit, ut contemptis omnibus mundi illecebris constanter pergas in via domini, terrena calces, ad aeterna contendas tandemque foelix in aeternam recipiaris patriam aeterno cum deo fruiturus gaudio, quo perfruentur, quicunque abnegatis cupiditatibus, carne, sanguine, patria, facultatibus, genere et rebus praesentibus sou deo aeterno et invisibili 8 , sed vero, bono adhaerent. Gratia domini nostri Iesu Christi tecum sit, frater charissime.

Tiguri, mense februario anno domini 1536.