[617]

Autograph: Zürich StA, E II 336, 144r.-v. (Siegelspur) Ungedruckt

Zitiert aus Capitos unbefriedigender Antwort auf die von ihm geäußerten Zweifel bezüglich einer [Abendmahls-]Konkordie mit den Lutheranern. Läßt Capitos Einwand nicht gelten, eine von Myconius getadelte Stelle aus Erasmus' ["Ecclesiastes"]entspreche der Ausdrucksweise der Väter, und bringt weitere Zitate aus der umstrittenen Schrift bei. Hat eher widerwillig einen Beschluß zur Erneuerung der Universität mitgetragen. Der Streit mit Karlstadt ist beigelegt; unvorsichtige Äußerungen, wie sie Leo [Jud]getan hat, erwecken jedoch neuen Argwohn und sollten deshalb unterbleiben.

S. Ut desperarim de concordia Lutherana, superioribus diebus scripsi ad Capitonem 1 . Respondit hic meo quidem iudicio tam infantiliter, ut literas darem d. Grynaeo ad legendum, si forte non intelligerem, quae scripsisset ille, verum Grynaeus nihilo secius quam ego sensit. Unum tantum dicam: "Corporalem, inquis, adserit Lutherus praesentiam. Quid tum? An non et divinitas corporaliter in Christo inhabitat? ² Corporalitas igitur non semper mathematica est; invenitur coelestis ac divina." Vide, quid dicat, tanquam Lutherus hoc velit quod Capito et non potius corporaliter intelligat essentialiter et realiter.

De Erasmi vero sententia, quae tibi quoque tolerabilis videtur ³ , monet, ne quid temere. Dicit formam loquendi illam esse patrum, nobis imitandam, nedum non tolerandam. Principio non contendo de formula legendi vel tacendi, sed de verbis Erasmi, ut recipiantur olim ab adversariis. Deinde, si patrurn nunquam meminissemus in negocio coenae, credo Lutherum iam victurn. Quia vero ad patres hic et alibi relabimur, vereor ruinam gravissimam. Nec est, ut quispiam dicat: Recipimus, ubi nobiscum sentiunt. Haec est enim obiectio papistarum: Ubi placent, recipiunt, ubi displicent, reiiciunt. Vani sunt igitur et nihili homines pseudevangelici isti. Victores igitur aliquando abibunt papistae. Recipimus patres, quia sentiunt cum verbo dei et ut verbum dei continet. Quidni igitur contendimus cum verbo potius? Sed haec frustranea de Erasmo. Ipsum audi, ut alibi dicat: "In ecclesiastica hierarchia summa est episcoporum dignitas. Quorum cum multae sint functiones, in queis praecipuae sunt administratio sacramentorum et doctrina spiritualis, in fastigio dignitatis versatur, quoties animos populi pascit carne et sanguine Christi, quod est verbum dei."⁴ Et alibi: "Mystica siquidem scriptura panis est vivus, qui de coelo descendit, qui sumentibus confert vitam eternam."⁵ Et paulo postea: "Denique scriptura est illa caro Christi, vere cibus, est sanguis Christi, vere potus, unde nisi quotidie per ecclesiastas saginentur ac reficiantur populi corda, vitam tueri non

possunt, vitam, inquam, veram" etc. ⁶ Quid facias huic versipelli? Cogor tolerare, quod scribit sine patribus, dum sic vulpinatur!

Praeterea in hoc sumus toti, ut instauretur universitas nostra ⁷ . Nescio, quid tandem fiat. Disputamus, satisne foret, si lectiones bonarum literarum, philosophiae. honestarum artium ac professionum praelegantur, uti sit apud vos, apud Argentinenses, apud Nurenbergenses et alibi, an sit honestius formam universitatis servare gradibus, disputationibus, privilegiis nescio quibus et si quid est tale, adiunctis. Concludimus universitatem servandam, etiam dum omnis facultas est a papa per caesarem. Equidem consentio, quia oportet. Haec in sinum tibi.

Ad postremum obtestor te tuosque omnes, ne quid ad nos, in primis vero ad illum ⁸ , scribatis vel a discordia vel concordia nostra. Nam dum scribitis, omnis suspicio in me recumbit, tanquam ego vos excitem. Scripsit nuper ex vobis quidam ⁹ se libenter visitaturum Basileam, ni vereretur, ne plus tristiciae quam laeticiae sibi futurum ex b dissensione Myconii et Carolstadii cooriretur. Lecte sunt litere || 144v. inter bonos viros ad nornen dissensionis omnino stupentes, ut qui putara[nt]c iam olim sopita, ut sunt, omnia. Dolet certe scrupulum iniici, ubi nihil erat amplius scrupuli. Non est dissensio, nisi quam tales excitant, ut d[e]d novo puta sit, quod non est. Vexant me viri specie tenus amici illis auditis: "Quid, si quando invitares ad te Carolostadium, ut palam esset nullas inter vos esse inimicicias? Id enim nisi feceris, dabit ea res aliquando malum." Ego: "Quid vos e de discordia et inimiciciis nostris, quibus de mihi nihil constat? Si Carolstadius habet aliquid contra me, dicat; in me non est, quod conquerar. Quod non invito, cum reliquis habet commune. Non omnibus convenit cum mensa mea." Interim constitui dissimilare omnia. Non est odium, non est invidia, deo gratia, sed perfido fidem habere non possum, bene facere possum. Verum desinam tempus est. Inter tuos haec tace, in genere admonebis tamen, ne quid quis vel somniet de discordia nostra. De literis scriptis a Leone ne verbum quidem dicas; exprobrationes enim, scio, futurae essent, ex his a[utem]f adhuc peius aliquid. Postrema ista nescias omnia. Tutum erit, si tradideris Vu[l]cano g .

Beisein über ein Gutachten Amerbachs zur Erneuerung der Universität Beschluß gefaßt wurde; vgl. Theophil Burckhardt-Biedermann, Die Erneuerung der Universität zu Basel in den Jahren 1529-1539, in: Beiträge zur vaterländischen Geschichte, hg. von der Historischen und Antiquarischen Gesellschaft zu Basel, NF IV, 1896, S. 424-448.

Vale per Christum cum tuis.

Basilee, 15. iulii anno 35.

Os. Myc. tuus.

Commendo tibi sororem hanc meam et sororium 10 .

[Adresse darunter:] Domino Heinricho Bullingero, Tigurinorum parrhocho[!], fratri in domino suo.