[507]

Oswald Myconius an
Bullinger
Basel,
10. Januar 1535

Autograph: Zürich StA, E II 343, 62 (Siegelspur) Ungedruckt

Ein Brief an die Berner [wegen eines gemeinsamen Abendmahlsbekenntnisses] blieb erfolglos. Haben ihnen die Zürcher Anlaß zu Befürchtungen gegeben? Nicht bei Berchtold [Haller], wohl aber in seiner Umgebung scheint Überheblichkeit mitzuspielen. Myconius hat das Bekenntnis der Zürcher [Nr. 482] an Grynäus weitergeleitet, mußte ihm jedoch das versprochene Bekenntnis der Berner schuldig bleiben. Bittet um Nachricht über die Zusammenkunft mit Bucer in Konstanz. In Basel ist im Anschluß an eine Predigt von Myconius ein Streit um den theologischen Doktorgrad entbrannt. Bittet um Stellungnahme der Zürcher. Capito wird in dieser Sache nach Basel kommen.

S. Scripsi Bernensibus 1 certe qua potui fide et diligentia, verum sine fructu. Rescripsit enim Berchtoldus 2 omnium nomine nos iam satis ex superioribus epistolis 3 intelligere, quaenam hic sit mens eorum, qui verborum tenor. Hunc mutare tam sit impossibile, ut si quid tentarent, potius essent amissuri totum euangelion quam suos in aliam verborum inducturi formulam. Cum nos de mutanda forma ne verbum quidem, imo contra admonuimus nihil esse tale timendum, dubito, si vos tale quidpiam ad eos scripseritis, postquam timorem istum ego prorsus meo iudicio sustulissem. Rogarant, ut se apud vos et alios

15 Gemeint ist Jakob Meyer zum Hirzen, vgl. die Randbemerkung von Myconius in seinem vorausgehenden Brief (HBBW IV, S. 448, Anm. c).
16 Frankreich.
17 Hessen.
18 Württemberg (vgl. HBBW IV, S. 286, 3 mit Anm. 3).
1 Myconius und die Basler Pfarrer an die Pfarrer von Bern, 18. Dezember 1534 (St. Gallen Kantonsbibliothek [Vadiana], Ms 32, 266).
2 Berchtold Hallers Antwort ist nicht erhalten.
3 Nicht erhalten.

excusarem. Non video causam nec modum excusandi. Berchtoldum possem tueri, alios non item 4 . Nescio, quid insolentiae videre mihi videar in quibusdam non laudande.

Vestram a cum aliis confessionem dimisi 5 . Quid putas dicturum Grynaeum caeterosque, ubi videbunt Bernenses non adesse? Tum mendax equidem iudicabor, nam pollicitus sum propediem et Bernensium confessionem missurum; ita speraram quemadmodum et tu b .

Dein venit nuncium ad nos, Tigurinos fratres, Bernenses, Scafhusianos, Sanctogallenses, Svevos multos superioribus diebus fuisse congregatos Constantiam ad Bucerum 6 . Si quid est, fac sciamus etiam.

Tandem adeo sumus hic ociosi, scilicet, ut contendamus, an doctores theologie in universitate nostra creandi sint necne 7 . Mira commotio est; universitas et senatus contra me saeviunt. Originem audi paucis: Equidem motus tyrannide scholae Parisiensis dominica proxima post kalendas ianuarias 8 pro concione paucis quidem verborum iaculis pugnaram contra theologos istos, cum de gradibus sumendis esset pridie kalendas ianuarii decretum a senatu 9 . Mox consequuta est interpretatio, tanquam scholam totam, gradus omnes voluerim extinctos in contumeliam senatus decreti. Ego nihil tale in mentem acceperam. Vocat senatus, quod hactenus nunquam factum, exprobrat facinus (bone deus) grande, requirit rationem. Qui nihil contra universitatem senseram, ni voluisset aliquid papisticum introducere, motus coepi contra doctoratum theologicum causam dicere et tantum effeci, ut res ad fratres et universitatis doctos sit reiecta. Hic igitur defendam, quod post officii munus per ecclesiam a spiritu

a-b von Vestram bis tu am Rande nachgetragen.
4 Insbesondere geriet Megander in Verdacht, die Berner von der Unterzeichnung des Zürcher Abendmahlsbekenntnisses vom Dezember 1534 (HBBW IV, Nr. 482) abgehalten zu haben, vgl. Melchior Kirchhofer, Oswald Myconius, Antistes der Baslerischen Kirche, Zürich 1813, S. 227f und unten Nr. 519, 56f.
5 Ursprünglich wollte Myconius das Bekenntnis der Zürcher erst nach der Unterzeichnung durch die Berner an Simon Grynäus senden; vgl. HBBW IV, S. 449, 44-46.
6 Zur Tagung in Konstanz s. HBBW IV, S. 454, Anm. 1. Die genannten Schweizer Städte waren dort jedoch nicht vertreten. Die von Myconius erbetene Auskunft ist bereits in Bullingers Brief vom gleichen Datum enthalten, s. oben Nr. 506, 10f.
7 Der Streit um den theologischen Doktorgrad brachte Myconius in den ersten Monaten des Jahres 1535 in Opposition zu Karlstadt und Capito, während die Zürcher Verständnis für seine Haltung zeigten. Der Konflikt ruhte dann für einige Zeit, um 1538 in verschärfter Form erneut auszubrechen. Myconius verweigerte zeitlebens die Annahme des Doktorgrades. Vgl. Kirchhofer, aaO, S. 153-158. 315ff; weitere Lit. bei Willem van 't Spijker. Une disputation au sujet du doctorat, par le D. Wolfgang Capiton, in: Horizons européens de la réforme en Alsace. FS Jean Rott, Straßburg 1980. — Société Savante d'Alsace et des Régions de l'Est. Collection "Grandes Publications" XVII, S. 95-106.
8 3. Januar 1535.
9 Der Wortlaut des Ratsbeschlusses vom 31. Dezember 1534 ist nicht überliefert.

collatum non deceat honoris nomen pomposum adiicere. Ich c bin nit. Sagend das dem Utinger d . Officii contemplatio deiicit enim, dignitatis tollit. Haec, requiro, conferas cum Pellicano, Leone 10 et Theodoro 11 rescribasque mentem vestram quam ocyssime. Aderit brevi Capito 12 ob hanc tantam rem. Ut e amicis haec. Si quispiam effusurus esset, malo tibi soli scripta. Me capis f . Si proprius mittendus nuncius, ne differas, ni velitis contra me pugnare. Utcunque rescribito.

Vale per dominum cum fratribus et familia.

Basileae, 10. ianuarii mane ante concionem —ideo brevior esse coactus sum — anno 35.

O. Myconius tuus.

[Adresse auf der Rückseite:] Domino Heinricho Bullingero, doctissimo piissimoque amico et fratri in domino suo.

Projektseite
Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung