[2410]
Christian Hochholzer an
Bullinger
Aarau,
4. April 1546
Autograph: Zürich StA, E II 343a, 335 (Siegelspur)
UngedrucktHochholzer hat nach seiner Rückkehr aus [Zürich]Bullingers Wunsch nach [Informationen]
über die Burgen [im Aargau] mit Gabriel [Meyer]besprochen, der seine Unterstützung zusagte.
Sie werden Bullinger einige Aufzeichnungen schicken. Wüsste [Gabriel Meyer], was
[Johannes Stumpf für seine "Eidgenössische Chronik"] genau braucht, könnte er eine geeignetere
Auswahl treffen. — Heinrich Lochmann wurde auf dem Rückweg von seiner Reise in
Aarau gefragt, ob es denn stimme, dass man in Zürich um Geld spielen dürfe. Dass in Zürich
das Zutrinken verboten und statt dessen das Spiel [um Geld]erlaubt sei, hatte Lochmann, wie
er reuig zugab, zum Scherz gesagt, um damit dem häufigen Zutrinken zu entgehen. Auf die
Bitte von Gabriel [Meyer] hin soll doch Bullinger dem Bürgermeister [Hans Rudolf] Lavater
den Sachverhalt genau darlegen, damit dieser Vorfall Lochmann nicht schadet. Es war nur ein
Scherz, wenn auch ein unpassender, zumal er [Zürich] und dem wahren Glauben hätte schaden
können. Der [Aarauer]Schultheiß [Beat von Luternau] wird ausgelacht, weil er so leichtgläubig
war. Die [Zürcher] sollen sich keine Sorgen machen. Diese Geschichte wird von
[Aarau] aus nicht als verbürgte Nachricht in andere Städte gelangen. —Hochholzer war in den
vergangenen Tagen wegen einer weiteren Angelegenheit nochmals in Zürich, wagte es aber
nicht, den vielbeschäftigten Bullinger mit einem Besuch zu stören. Und zwar würde Hochholzer
gern für seinen Bruder [Heinrich] um die Hand von [Anna Thumysen] anhalten, der
Tochter des im [Zweiten Kappeler] Krieg gefallenen [Großhans Thumysen], die bei dessen
Bruder [Rudolf Thumysen] lebt. Hochholzer hätte gern Bullinger damit beauftragt, aber da
Bullinger und [Heinrich] sich ja nicht gut kennen, vertraute Hochholzer die Angelegenheit
Johannes Fries an. Doch ist ihm Bullingers Rat in jedem Fall nützlich. Vielleicht wird Rudolf
Thumysen einige Erkundigungen einholen; in diesem Fall soll Bullinger im Interesse der
Brüder Hochholzer handeln. [Heinrich] soll eine ehrbare Frau heiraten. Weder [Anna] noch
[Heinrich]verfügen über große Geldmittel, aber sie hat ehrenhafte Eltern [Großhans Thumysen
und Anna, geb. Werdmüller] und ist sittsam, wie Hochholzer hörte. [Heinrich]seinerseits
ist fleißig und versteht sein [Gürtler]handwerk gut. Bullinger soll die Angelegenheit möglichst
mit Fries oder mit Rudolf Thumysen besprechen, der [Anna] besonders liebt. — Grüße von
Hochholzers Gattin [Agathe, geb. Näf].
Gratiam et pacem a domino. Ubi domum a vobis redii, 1 domine et pater
observande, negotium, quod mihi commisisti de castris, eorum conditoribus
et possessoribus, 2 contuli cum m. Gabriele 3 . Is suam in hac re pollicetur
operam; consignabimus quaedam et ad te transmittemus. 4 Plurima habet,
Notizen Bullingers zu Biblianders
Genesis-Vorlesungen; s. Nr. 2382,14—22.
Am 13. April 1546 plante Hochholzer,
Letztere bald nach Zürich zurückzuschicken;
s. Nr. 2420,14f.
quae commodius coram communicare posset viso tractationis vestrae ordine, 5
quid deesset aut quid conferret; sed ubi videris, si quid desyderaveris ultra,
indicabis.
Caeterum quod nunc maxime te scire volo: Heinrychus Lochman 6 reversus
ex itinere suo Aaroviam, 7 cum diligentius quidam perconctarentur, anne
liceret Tiguri ludere pro nummis, confessus est se ioco dixisse ac paenitere
dictum. Sic enim se voluisse subterfugere frequentes propinationes 8 , quod
Tiguri vetitum legibus propinare, loco eius lusum permissum, idque non eo
animo, quod credi vellet, sed magis ut illuderet. Haec eo significo, quo et tu
d. Lavatero consuli 9 prudentissimo et vigilantissimo rem, quomodo se habeat,
exponas, idque summopere orat m. Gabriel, ne quid mali Heinrychus
hanc ob causam patiatur. locus fuit, sed non decens; vergit enim in ignominiam
civitatis nostrae 10 religionisque verae. Nostri 11 iam sciunt non sine
magno gaudio fabulas esse. Ridetur praetor noster vel scultetus (ut vocant)12 ,
cui tam facile impositum sit. Non est, quod solliciti sitis de vana illa persuasione
a apud nos interim tamen divulgatum pro certo in alias civitates b . a
Fui praeterea quandam ob rem hisce diebus Tiguri, 13 quam tibi communicatam
voluissem; caeterum multitudo negotiorum tibi incumbentium fecit,
mit Lochmanns Amt oder aber erfolgte
aufgrund verwandtschaftlicher Beziehungen
durch seine Frau Maria, geb. Wirz.
aus Schöftland (Kt. Aargau); vgl.
HBBW
VI 207, Anm. 4.
ut non c ausus fuerim tecum conferre. Quia autem foelicius me omnia acturum
tuo consilio plane persuasum mihi habeo, non possum, quin, quid sit,
aperiam. Meditabar de puella honesta fratri meo 14 matrimonio iungenda,
filia 15 fratris 16 d. Rodoiphi Dumysen 17 , qui 18 occubuit bello illo nostro inauspicato,
quam d. Rodolphus in suis alit aedibus. Id, quia per te agi voluissem,
metuebam tamen molestum tibi fore, quippe cum frater meus minus
tibi sit notus, commisi rem m. Ioanni Frisio meo nomine transigendam. In
hac re haud parum profuerit vel tuum consilium vel auxilium. Perconctabitur
fortassis aliqua d. Rodolphus Dumysen. Tum rogo ea agas, quae e mea
fratrisque mei re esse noveris. Nolo enim tuis humeris totum negotium
imponi. Honestam aliquam velim fratri meo dari, etsi non dives sit. Talis illa
est. Non habet facultates amplas, nec frater meus habet. Est tamen honestis
parentibus 19 nata, casta et pudica, ut audio. Fratri meo, quantum facultates
meae permiserint, non deero. Laborare novit, artificium suum tam callet
quam quisquam alius. Si quid ergo potes (ut certe potes plurimum), rogo
facias vel cum Frisio rem conferendo vel cum d. Rodolpho Dumysen d ,
patruo puellae; is enim prae caeteris fratribus 20 puellam accepit in sua ac
tantum non filiae loco habet.
Vale et me ut totum tuum commendatum habe. Salutem plurimam precatur
uxor mea 21 omnibus tuis. Aaroviae, 4. aprilis anno 1546.
Totus tuus
Christianus Hochholzer.
[Adresse auf der Rückseite:] Clarissimo et sincerissimo viro d. Heinrycho
Bullingero, ecclesiae Christi apud Tigurinos antistiti vigilantissimo, domino
et patri suo plurimum colendo.
Oktober 1531, wo er umkam. Er war mit
Anna Werdmüller aus Jona verheiratet; s.
Dürsteler, aaO.