Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[2284]

Bullinger an
Ambrosius Blarer
Zürich,
10. November 1545

Autograph a: St. Gallen Kantonsbibliothek (Vadiana), Ms 35 (VBS VI), 76 (Siegelabdruck) Teildruck und zusammenfassende Übersetzung: Blarer BW II 399f, Nr. 1231

Wem könnte das fundierte Gutachten, das sich gegen Bündnisse mit antichristlichen Bischöfen und Prälaten ausspricht, missfallen? Bullinger hingegen dachte in seinem eigenen kurzen Gutachten [Nr. 2269] an eine Stadt, die sich gern mit den Eidgenossen verbünden würde, davon aber abgehalten ist, weil sich noch nicht alle Eidgenossen dem Evangelium zugewandt haben. Bullinger würde es ja sehr begrüßen, wenn sich noch einige der Eidgenossenschaft anschließen würden. Er schickt das von Blarer übermittelte Gutachten mit Dank zurück. Bullinger erbittet weitere Nachrichten. Die Rückkehr der zu Marchese [del Vasto, Alfonso d'Avalos] entsandten Boten wird erwartet; Bullinger wird Blarer diesbezüglich weiter informieren. Bullinger befürchtet ein schreckliches Schicksal für Deutschland. Der Briefüberbringer ist der nach Augsburg entsandte Johannes Haller, der sich durch Zurückhaltung und Gelehrsamkeit auszeichnet. Blarer soll ihm die Bräuche der Augsburger Kirche erklären und ihn später bei Bedarf brieflich beraten. Grusse, auch an [Thomas Blarer], [Konrad] Zwick und [Jakob] Funcklin. [Haller] wird Weiteres berichten. [PS..] [Haller] hat als Reisegefährten Huldrych Zwingli d. J., der ganz seinem Vater gleicht, und [Hans Wilpert Zoller d. J.]. Beide wollen die berühmtesten schwäbischen Städte besichtigen. Hoffentlich ergeht es [Philipp von] Hessen nicht so wie Ahab, dem nach der Freilassung des von ihm gefangengenommenen Ben-Hadad der eigene Untergang vorausgesagt wurde [1Kön 20, 42].

Gratiam et pacem. Cui vero displiceat iudicium 1 illud exactissimum de non iungendis foederibus cum antichristianis episcopis et praelatis? Ego illi per omnia subscribo. Suffultum est enim solidis scripturae testimoniis, scripturae exemplis clarissimis rationibusque plane evidentibus. Est praeterea pro ratione loci, temporis et personarum, quicquid in huiusmodi consultationem venire debet et solet, prudentissime expensum. Quod meam brevem scriptionem attinet, ego quidem non episcopos aut praelatos spectavi, sed Helvetios, ingenue iam confiteor verum. Speravi futurum, ut civitas aliqua coiret cum illis in foedus, qui bona ex parte evangelio nomen dederunt, quorum minima pars, ut evangelium nondum recepit, ita non persequitur. Huc scilicet spectavi. Aliud plane scripturus, si scivissem de episcopis fieri quaestionem. Sed haec hactenus. Scis, quam ex animo cupiam arctius nobis

a Mit Randbemerkungen von Johann Heinrich Hottinger und Unterstreichungen.
1 Das von Blarer übermittelte Gutachten
über Bündnisse mit den Päpstlichen, zu dem Bullinger um eine Stellungnahme gebeten wurde; s. oben Nr. 2281, 9-12.
2 Oben Nr. 2269.

quosdam copulatos. 3 N. 4 consultationem 5 pro qua ingentes ago gratias, remitto.

Oro autem, ut solita fide mecum agas, praesertim in periculosis hisce temporibus, necubi cesses, sed scribas frequentissime. Vides enim, quam ipse sim summis in negotiis diligens et assiduus.

Expectamus legatos ad marchionem missos; 6 qui ubi redierint, scies, quod responsi [...]derit b b belua 7

Age, oremus assidue ad dominum. Videor mihi videre ingentia mala Germaniae imminere. Vita vere poenitens iuncta precibus multum nobis conciliabit pacis.

Qui has tibi offert, d. bannes Hallerus, is est, qui mittitur Augustam. 8 Oro, mi frater, ut ipsum tan[quam] me ipsum habeas commendatum. Est vir modestissimi pacatissimique ingenii, Graece et Latine doctus, satis exercitatus in literis et concionandi il facultate. Proderit illi plurimum, si ipsum quoque instituas, mores ecclesiae illius depingas. Si qu[as] ab Augusta ad te scripserit, fideliter consulas et diligenter respondeas. Sed hic scio te optim[e] functurum amici officio, non propter me tantum, sed magis propter gloriam domini ecclesiaeque utilitatem.

[Dominus] Iesus [s]ervet te cum tota domo et urbe. S[alvi] sint frater d. consul 9 , d. Zviccius 10 d. Funcklius 11 et [re]liqui viri boni. Plura exponet tabe[ll]io 12 Tiguri, 10. novembris anno 1545.

H. Bullingerus tuus.

||76v. Habet comitem itineris Huldrychum Zvinglium, piae memoriae Zvinglii filium legitimum, 13 qui, ut vides, facie parentem refert per omnia. Redibit is

b Hier und unten Text unlesbar durch Wasserschaden. Ergänzungen z. T. aus Johann Jakob Simlers Abschrift (Zürich ZB, Ms S 58, 107). Dederit kommt hier nicht in Frage.
3 Dabei denkt Bullinger auch an Konstanz und dessen Bündnisbestrebungen mit der Eidgenossenschaft; s. dazu zuletzt oben Nr. 2249, 7-13.
4 Damit ist der anonyme Verfasser des von Blarer zugeschickten Gutachtens gemeint.
5 Siehe oben Anm. 1.
6 Zu den zu Alfonso d'Avalos, Marchese del Vasto (Guasto) entsandten unbekannten Boten s. zuletzt oben Nr. 2272, 26-31.
7 Vgl. Apk 13.
8 Zu Hallers Reise und Ankunft in Augsburg s. oben Nr. 2164, Anm. 10.
9 Thomas Blarer.
10 Konrad Zwick.
11 Jakob Funcklin.
12 Haller; s. Z. 22.
13 Huldrych Zwingli d.J., geb. 6. Januar 1528, gest. 11. Februar 1571, Sohn des Reformators. 1538 als Stipendiat in Zürich aufgenommen. Am 19. März 1546 Immatrikulation in Basel, wo er am 27. April 1547 Baccalaureus artium und am 14. Februar 1549 Magister artium wurde. Am 7. Juni 1549 Heirat mit Bullingers Tochter Anna (gest. 19. Januar 1565) und am 23. August 1549 Diakon und Leutpriester am Zürcher Großmünster. 1556 Professor für Hebräisch in Zürich, wo er am 30. Juni 1557 Pfarrer an der Predigerkirche im Spital wurde. Ab 17. Januar 1566 in zweiter Ehe verheiratet mit Regula Schönenberger. Am 23. Juni 1568 wurde er vom Zürcher Rat mit einer Chorherrenpfründe versehen. Er erlag einem Hirnschlag. — 1561 zusammen mit Bullinger und anderen Zür

cum veredario 14 Abit modo spectatum aut visum urbes ilias Sueviae celebres. Hunc tibi vel propter optimum parentem commendo.

Oremus, mi frater, ne Hesso 15 principi optimo, eveniat, quod Achabo 16 qui, quod Benhadad 17 regi Syriae in bello capto, pepercerat, a vate divino audit: "Quia dimisisti virum dignum morte, erit anima tua pro anima eius" [1Kön 20, 42], etc. Quod si potes, urge hoc verbum, ut ad principis aures perveniat; idem ego factums sum. 18

[Adresse darunter:] Praeclaro viro d. Ambrosio Blaurero, fidelissimo Constantiensis ecclesiae antistiti, suo in domino semper colendo fratri. c Constantz.