Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[2230]

Johann Valentin Furtmüller an
Bullinger
St. Gallen,
29. August 1545

Autograph: Zürich StA, E II 351, 206 (Siegelspur) Ungedruckt

Abraham Klarer, den Bullinger kennt, wurde (sei es rechtmäßig oder nicht) von Herisau zum Pfarrer ernannt, nachdem Ludwig [Rösch nach Sulgen] berufen wurde. Der Vater [Walter] Klarer wollte nun, dass der Sohn eingesegnet wird, doch unter Berücksichtigung von Paulus' Vorschriften war die [St. Galler]Synode dazu nicht bereit, da Klarer noch nicht firm genug im Worte Gottes ist und die Stelle gegen die Vorschriften der Synodalordnung erhalten hat. Der Vater wurde von dieser Ablehnung zutiefst getroffen und rechtfertigte sein Vorhaben, indem er den Bedarf der Herisauer Kirche, die Gefahr der Nomination eines Mönchs [Jakob Stössel] und die Zustimmung des unterdessen besser unterrichteten Vadian, ja selbst Bullingers und Meganders Unterstützung anführte. Er bestreitet sogar den Artikel gegen die Wanderprediger in der Synodalordnung und warnt auch vor einer Kirchenspaltung im Appenzellerland, sollte dieser Artikel nicht abgeändert werden. Beiliegend der betreffende Artikel. Die Berufung Abrahams steht noch aus, bis das von Bullinger erbetene Urteil eingetroffen ist. Grüße.

Gratiam et pacem. Quanquam invitus humanitati tue, alias plus satis occupati, insulsissimis meis scriptis negotia faciam, clarissime Bullingere, abstinere tamen (quod synodo nostrae 1 sic visum sit) non potui, quin, quid per Abrahamum Clarerum, iuvenem tibi non ignotum, nobis his diebus acciderit,

22 Wohl Thomas Grunder, der Bullingers Brief (Nr. 2226), den Blarer hier beantwortet, überbracht hatte, zumal in Bullingers Brief auch Grunders Rückreise angekündigt war; s. oben Nr. 2226,5.
23 Theodor Bibliander.
24 Zur Mühlenskizze Gerhard Westerburgs s. oben Nr. 2227, Anm. 60 und unten Nr. 2240, Anm. 30.
1 Die St. Galler Synode. — Zu den dazugehörigen Kirchen s. Theodor Bätscher und Hans Martin Stückelberger, Kirchen- und Schulgeschichte der Stadt St. Gallen, Bd. 1, St. Gallen 1962, S. 113.

scriberem, qui ecclesie Herisouane (legitime vocatus necne, ipse vident) constitutus est episcopus, etc., que quidem Ludovico 2 nostro, fideli servo Christi, destituta severum (ut res habent) quendam pastorem desiderabat; in quo nos etiam anxie laborabamus, utut alii iudicent. Attamen Clarerus, voti compos factus, residet. Oblatus tamen per parentem 3 synodo nostri manuum impositionem 4 frustra requisivit. Hisce enim, qualis nobis etiamnum Abraham ille videtur, dare suffragia, ut nos quidem intelligimus, divus Paulus a vetuit. 5 luvenis est enim Clarerus ille, ut tua novit humanitas, qui infantiliter verbum domini (ut, qui predicantem audierunt, testantur) b tractat. Accepitque munus hoc reluctantibus constitutionibus synodalibus 6 nostris piis et necessariis rationibus a nobis receptis, que tales sunt, ut coram cernis. His itaque moti Abrahamum illum in consortium nostri synodi recipere hactenus recusavimus. Eam autem sententiam nostram Gvaitherus 7 tanquam indignam sibi et filio egre ferens suum hoc facinus multis excusare nititur, causaturque primum necessitatem ecclesiæ videlicet Herisouane (sed o necessitatem!) c ; deinde cautionem, qua providisse, ne irrepat papista monachus quidam 8 (quod in proclivi erat, ut dicitur); vult videri postremo quod Vadianus noster hoc non dissuaserit admodum, quin probaverit consilium genitoris, filium evangelico muneri sanctificantis d . 9 Vadianus autem, ut testes sunt, se Gvaltheri verbis persuasum excusat, quod ille tam multa et magna de filio sit pollicitus, auditoque vero mutavit sententiam. Addidit preterea senex Clarerus gessisse se hoc negotium tue humanitatis et felicis memoria Megandri 10 instinctu. 11 Ceterum, ne lex nostra illum arguat errons et convincat etiam, articulum hunc constitutionum nostrarum (qui coercendos circumcelliones quosdam, ne ecclesiis imponant, sancitus est) e reiicit tanquam sibi et ecclesiis Abbacellanis 12 cum fructu servandum impossibilem, minaturque concisionem synodi, nisi deleatur.

a divus Paulus am Rande nachgetragen.
b Klammern ergänzt.
c Klammern ergänzt.
d In der Vorlage sanctifficans.
e Klammern ergänzt.
2 Ludwig Rösch, der von Herisau (Kt. Appenzell) nach Sulgen (Kt. Thurgau) berufen worden war; s. oben Nr. 2215, Anm. 18.
3 Walter Klarer.
4 Vgl. 1 Tim 4, 14.
5 Vgl. 1Tim 3, 1-7. - Abraham war dem Wein zugetan; s. oben Nr. 2215, Anm. 3.
6 Die "Constitutiones Synodi Sangallensis" waren 1544 erarbeitet worden; s. Bätscher, aao, S. 113; Stadtarchiv (Vadiana)
St. Gallen. Kirchenarchiv und Schularchiv (Bücher), bearb. v. Ernst Ziegler, St. Gallen 2003, S. 21, Nr. V,1,1.
7 Walter Klarer.
8 Jakob Stössel; s. oben Nr. 2215, Anm. 27.
9 Zur Unterstützung Klarers durch Vadian s. oben Nr. 2215, 30f.
10 Megander war am 17. August 1545 gestorben; s. oben Nr. 2226, 10f.
11 Walter Klarer schrieb am 16. August 1545 (Nr. 2215) in dieser Sache an Bullinger. Dessen Antwort ist nicht erhalten, scheint aber angesichts der Tatsache, dass Abraham Klarer tatsächlich Pfarrer in Herisau wurde, positiv ausgefallen zu sein.
12 Den appenzellischen Kirchen.

Mittimus itaque hunc 13 tue humanitati iudicandum et totum hoc negotium nostrum. Propterea etenim distulimus admissionem Abrahami illius in nostram synodum (ceteri potentia poilent), donec a tua humanitate rei veritatem discamus, cui (si eiusmodi vocatio, qua Clareri gaudent, ||206v. probatur) t parati sumus tibi subscribere, venerantes et merito quidem humanitatis tuae authoritatem. Obsecramus itaque, clarissime Bullingere, ut de his nos certiores facere tibi non sit molestum. Desideramus enim tuum consilium et sententiam, quibus docti, que deceant, agere possi[mus]g .

Tua humanitas valeat in domino, cui nos totos commendamus.

Sangalii, 29. augusti 45.

Tuus

Johannes Valentinus Furtmuller.

[Adresse darunter:] Clarissimo viro domino Henricho Bullingero, ecclesie Tigurine episcopo, observandissimo suo domino, etc.