Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1872]

Erasmus Ritter an
Bullinger
Bern,
14. März 1544

Autograph: Zürich StA, E II 362, 51 (Siegelspur) Ungedruckt

Am 13. März haben [die Berner Pfarrer] vom Rat den Bescheid erhalten, dass an die Stelle von [Peter] Kunz kein vierter Pfarrer, sondern ein zweiter Diakon berufen werden soll, der aber später auf eine Pfarrstelle nachrücken könnte; Ritter bittet um Hilfe und misstraut [Simon] Sulzer, der einst Kunz an Luther und Bucer heranführte; Theodor [Bibliander] könnte brieflich auf den in seiner Haltung verunsicherten [Beat]Gering einwirken, und Bullinger soll Ritter mitteilen, wen [er und Bibliander]empfehlen; die Stelle eines Diakons, die der Neuberufene wenigstens vorübergehend einnehmen müsste, ist nicht unbedeutend und mit einem guten Gehalt verbunden.

Gratia et pax etc.

Quum diutius differre non erat licitum, 13. martii accessimus senatum, rogavimus, quid nobis agendum esset, num circumspiciendum nobis vel pro ministro vel pro diacono vel pro utroque, qui locum suppierent Contzeni. 1 Senatus respondit iamdudum constitutum esse tres tantum ministros debere esse et duo diaconi; igitur, quum nostrum tres sint et unus tantum diaconus, debere nos circumspicere pro diacono, sed qui sit pius et doctus et alicuius existimationis, ut, si nostrum aliquis vel negociis vel infimitate impeditus a vel e vivis tolleretur, ut is in locum eius succederet. Nunc rogo te, ut tuo et consilio et auxilio adsis; verum et meum prius accipe: De Sultzero mihi spes plane perexigua est, quoniam fomes et nutrimentum tocius incendii extitit hactenus, qui Contzeno amicitiam apud Lutherum et Buccerum impetravit emunctis literis, 2 qui etiam in mortem usque Contzenum duxit hiis novitatibus. Sed si tibi est animus ad eum scribendi, moneas eum amice, ut ecclesie tam celebri parcat, quam videat a novitatis studio abhorrere etc. Deinde

1 Längerer Auszug in Bullingers Brief an Vadian vom 19. April 1544 (Vadian BW VI 305).
a impeditus am Rande nachgetragen.
1 Zur Debatte um die Nachfolge des verstorbenen Peter Kunz s. zuletzt oben Nr. 1863.
2 Simon Sulzer hatte 1538 einen Brief Luthers an Kunz aus Wittenberg mitgebracht; s. HBBW VIII 140, 29-36 mit Anm. 5. -Über eine Vermittlung des Kontaktes zwischen Kunz und Bucer durch Sulzer (der in Straßburg studiert hatte) ist nichts bekannt.

malim, ut tu cum Theodoro 3 specialiter deliberes super aliquo et ut Theodorus ad Beatum 4 scriberet. 5 Is enim conscientia angitur, quum non cessit, quod in gratiam Argentoratensium conatus est, et videt constantiam populi, praeterea Contzeni patrocinio se privatum. Spero, quod hac in re Theodoro morem gerere studebit. Pariter et tu me cerciorem facias, super quo vobis conveniret et quem dignum et utilem pro ecclesia nostra iudicaveritis. Est enim spes, si aliqua esset authoritate praeditus, ut is in tempore in locum Sultzeri succederet et Sultzero professio et lectio sacrarum literarum comitteretur vel ipse in quartum ministrum ordinaretur; nam ferme isto ordine vocatus est Beatus. Sin autem, conditio diaconatus talis est, ut non b parvam utilitatem in ea veritati ferre possit. Dominica die habent concionem a prandio; deinde, si nostrum aliquis abest vel negociis impeditur vel infirmitate vel morte, tum is succedet in locum. Das stipendium ist ouch gut, 80 gulden unser werung minder 2, 35 mutt 6 dinckel, 5 mutt haber, 6 som 7 win; si bonus frater c tantummodo per aliquod spacium brevi[!]temporis se fingere posset diaconum. Tu cum reliquis fratribus adhibe d diligentiam et succurre; quam primum isto nunctio e 8 responde.

Vale.

Ex Berna, 1544, 14. martii.

Erasmus Ritter, ex animo

tuus etc.

[Adresse auf der Rückseite:] Dem fromen, wolgelerten herren Meister Heinrich Bullingeren, predicanten zu Zurich, minem lieben herren und guten fründt.

b non über der Zeile nachgetragen.
c frater über der Zeile nachgetragen.
d adhibe korrigiert aus adhibere.
e isto nunctio anstelle von gestrichenem fieri potest über der Zeile nachgetragen.
3 Theodor Bibliander.
4 Beat Gering.
5 Ein entsprechendes Schreiben ist nicht bekannt.
6 Zum Getreidemaß Mütt (nach Berner Maß
168 Liter) s. Robert Tuor, Maß und Gewicht im Alten Bern, in der Waadt, im Aargau und im Jura, Bern-Stuttgart 1977, S. 65 und [96]. Im Berufungsschreiben, das Ritter am 8. April im Namen der Berner Kirche an Johannes Wäber richtete, ist von 34 Mütt die Rede; s. Zürich StA, E II 362, 53.
7 Zum Flüssigkeitsmaß Saum (nach Berner Maß 167 Liter) s. Tuor, aaO, S. 76. [98].
8 Unbekannt.