[161]
Berchtold Haller an
Bullinger
[Bern],
14. Dezember 1532
Autograph: Zürich StA, E II 343,8a. Siegelspur. —UngedrucktZürichs Antwort an die V Orte wegen des Mandatstreites sowie Bullingers Ratschlag an Peter Im
Haag fanden in Bern allgemeine Zustimmung. Bernhard Meyer will sich in Basel für die Wiederherstellung
der Eintracht unter den evangelischen Städten einsetzen. Die Reformierten in Solothurn, die
den evangelischen Gottesdienst nur außerhalb der Stadt besuchen dürfen, wollen Paul Rasdorfer zum
Pfarrer berufen. Haller drängt auf die Beantwortung von zwei Eherechtsfragen und berichtet von einem
Brief der Straßburger Kirche an Bern.
S. Habes responsionem vestram comitiis Badensis 1 propositam 2 , charissime Heimrice,
quae usque adeo placuit piis, quod nec apicem addere vel demere potuerint.
Tuoque consilio ad Hagium 3 totus senatus est obsecundatus. Dominus omnia pro
sui nominis gloria vertat.
Fuit apud nos 14 ferme dies Bernardus Meyer Basiliensis 4 , tibi probe notus, cui
etiam tuto fidere potuimus 5 . Hunc cordatiores ita adornarunt, immo et persuaserunt,
quod apud suos omnem lapidem movebit 6 , quo per eos civitates 7 in mutuam
redeant gratiam. Suscaepit promptissime hoc onus speratque non in cassum se operam
daturum. Immo apud eos, qui nobis papistae videntur, causam vestram contra
Pagos 8 egit quam diligentissime.
im In- und Ausland. Nach
dem Tod seines Bruders 1549 wurde er dessen
Nachfolger und blieb Bürgermeister bis
zu seinem Tode. — Lit.: ASchweizerRef,
Reg.; ABaslerRef, Reg.; Basler Chroniken,
hg. v. der Historischen und Antiquarischen
Gesellschaft in Basel, Bd. VI, bearb. v. August
Bernoulli, Leipzig 1902, S. 386f; Z XI
389f, Anm. 2; LL XIII 125; HBLS V 98.
Caeterum Salodorenses pii 9 , qui in urbe sunt, extra urbem in pago quodam vicino 10
verbum audiunt a fratre quodam 11 , quem suis impensis fovent etsi modicissime.
Hi Paulum Rasdorfer desiderarent 12 a nobis, ut dignus est, commendatum, si adhuc
apud vos esset. Tu itaque percontare ab homine et proxime, dum poteris, ad
me scribe, num uxorem et liberos habeat 13 , nunc hanc suscipere vellet provinciam.
Quod quam primum per me intellexerint Salodorenses, scribam ego ad te, quam
victus rationem habere possint et velint. Opus enim haberet locus ille homine docto
propter catabaptistarum fecem 14 , quae ita invaluit, ut paucissimi sint, quin evangelium
suum ab huiusmodi hominibus didicerint 15 .
Consilium vestrum super duobus articulis 16 nondum accaepimus. Vellem equidem,
ut vel uno verbo indicasses, quo dum nonnulli in nos iis quippiam machinantur, id
cautius praevenire possemus. Iam dudum, ni fallar, a te petieram, quibus argumentis
probari et persuaderi possit adultero separato alias licere nuptias citra scandalum 17
. Sed occupationes tuas tantas esse audio, quod vix decimus satisfacere illis
posset. Attamen, ut me nunquam tua in scripturis interpretandis dexteritate operaque
deseruisti, ita et nunc quoque a te peto et pro amicicia nostra expostulo. Nam
Constantienses 18 negant omnino, quod apud nos fieri non poterit aut a divortio
cessandum aut adulteris alia et severior paena infligenda aut, quod divortii culpam
habet, non tam facile novum admittendum coniugium. Quae omnia, dum longe
lateque 19 circumspicio, nostrates non facile admittent. Ita malum malo additur,
dum non iuxta verbum recta omnia agimus. Quare, mi Heinrice, si quid habes consilii,
ut certe habes, mecum communica 20 .
Vale, et semper, quae apud vos aguntur, scribe. Audio minus pios senatui vestro
additos. Dominus vos omnes dirigat et conservet. Rursum vale.
14. decembris anno 32.
Tuum minimum nummisma.
Fratres Argentinenses senatum nostrum epistola gratissima monuerunt pro concordia
civitatum resarcienda et piorum misere oppressorum defensione 21 .
[Adresse auf der Rückseite:] Charissimo fratri suo Heinrico Bullingero.
Anm. 14.