Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1559]

Erasmus Ritter an
Bullinger
Bern,
27. August 1541

Autograph: Zürich StA, E II 337a, 325 (Siegelspur) Ungedruckt

Obwohl Bullingers Warnung zu spät kam, waren [die Berner Pfarrer] dank Myconius vorbereitet, als der [Passauer] Dekan [Ruprecht von Mosham] am 22. August in Bern ankam; nachdem dieser die Verhältnisse ausgekundschaftet hatte, ersuchte er den Rat um eine Disputation mit den Pfarrern, doch diese hatten bereits dafür gesorgt, dass ihm der Aufenthalt in Stadt und Land untersagt wurde. Als Bürgermeister [Hans Franz]Nägeli entdeckte, dass er seine Schriften bei Apiarius drucken lassen wollte, wurde er nochmals vorgeladen und wegen seiner Kritik an der in Bern geltenden Lehre umgehend ausgewiesen; er behauptet, der Mensch werde auch aufgrund seiner Werke gerechtfertigt, und tritt sehr gewandt auf weshalb ihm mit Vorsicht begegnet werden muss.

Gratia et pax etc.

S. Tarde nimis venit monitio tua, sed Miconii praecessit. 1 Venit decanus ille 2 Bernam die lune, quae erat 22. augusti, et delituit in hospitio corone 3 nobis insciis usque in diem Veneris interim diligenter omnia considerans, quo viam excogitaret nos callide invadendi. Tandem consilio reperto senaturn adiit petiturus, quatinus illi copia fieret nobiscum congrediendi et disputandi de fide et religione nostra. Nos moniti praevenimus eum et depinximus hominem senatui, ut ex literis Miconii intellexeramus. Senatus interdixit illi urbe et agro. 4

Postero die consul Negelinus 5 , ut est vir prudens, intellexit unum e famulis suis (habet enim duos 6 ) aedes Apiarii, typographi nostri, frequentare multoties. Cogitavit, si forsan Apiarius aliquid naeniarum suarum imprimeret. Adiit domum Apiarii et rem ita reperit, quemadmodum suspicabatur. Protinus igitur vocabatur in senatum decanus et sciscitabatur, qua authoritate fretus id tentant sine consensu senatus. Respondit inter alia fidem nostram non esse fidem christianam, sed offendiculis plenam neque authoritate scripture suffultam, quapropter statim ab urbe et agro expellitur. 7 Docet autem iustificationem homini non ex fide sola, sed etiam operibus provenire. Quare diligenter circumspicite; est enim homo non indoctus et vafer supraque modum

1 Weder der Brief Bullingers noch jener von Myconius ist erhalten.
2 Ruprecht von Mosham, Domdekan zu Passau (vgl. zuletzt oben Nr. 1554, 5-22).
3 Die "Krone" (Gerechtigkeitsgasse 64 / Postgasse 57) war im 16. Jahrhundert der bedeutendste Gasthof Berns; s. Eduard von Rodt, Bern im sechzehnten Jahrhundert, Bern 1904, S. 82.
4 Zum ersten Auftritt Moshams vordem Rat am 26. August vgl. Bern StA, A ll 147 (= Ratsmanual 277), 247f.
5 Hans Franz Nägeli.
6 Unbekannt.
7 Vgl. Bern StA, All 147, 254. Stadtschreiber Cyro bemerkt zur Ausweisung Moshams: "Gliche antwurt solt Bucero et suis geben sin worden!"

eloquens, callidus et insignis hopocritha[!]8 , qui facie, vestitu incessuque a mirum ad decipiendum se artificem praebet. Sic habes, de nebulone quid apud nos actum sit.

Vale.

Ex Berna, 27. augusti 1541.

Erasmus Ritter

ex animo tuus.

[Adresse auf der Rückseite:]Dem wolgelerten herrnn Meister Heinrich Bullingernn, predicanten zu Zürich, minem gunstigen, lieben herrnn zu handen.