Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[1516]

Oswald Myconius an
Bullinger
Basel,
9. Mai 1541

Autograph: Zürich StA, E II 343a, 226r.-v. (Siegelspur) Ungedruckt

Äußert Bedenken über die Absicht der Zürcher, Christoph [Rotacher] schon jetzt [aus Basel] zurückzurufen; ein Aufenthalt in der Fremde bringt mehr als der heimische Unterricht, wie an Otto [Werdmüller], [Johann Jakob] Ammann und [Konrad] Gessner zu sehen ist, und es tut den jungen Leuten nicht gut, wenn sie - wie in Zürich üblich - zu früh verheiratet werden. [Christian Wirth und Konrad Suter] sind ohne Gruß abgereist, angeblich nach Marburg. Grynäus ist Rektor geworden. Es finden Musterungen gegen [Sultan Suleiman I.] statt, der durch [König] Ferdinand provoziert wurde, und in Ensisheim trifft sich der Adel; der Türke soll Papst [Paul III.] gedroht haben, nach Rom zu kommen, und König Ferdinand hat ein Mandat gegen fremde Kriegsdienste erlassen. Nachrichten vom Reichstag [in Regensburg] hat bereits Grynäus geschickt. Grüße. Herzog [Ulrich] von Württemberg soll zur Kur in Wildbad sein, was dem Bericht [von Rudolf Gwalther] zu widersprechen scheint.

S. De revocando post tempus semestre Christophoro 1 vestros audio cogitare. Id mihi videtur non satis esse tempestivum; nam talis est iam aetate et statura, ut redire sine pudore nequeat ac manere. Et decet hanc aetatem nosse mores hominum, videre et audire doctos multos et varios. Nosti, quam ea res valde prosit, postquam iudicium quis adeptus est, ut omnia videat et audiat ad suum et patriae commodum, quale equidem in illo esse haudquaquam dubito. Si Otho 2 mansisset domi et praeceptorem habuisset, qualis ipse nunc est, nunquam evasisset talis. Sic de Amiano, sic de Gesnero, sic de omnibus vere dicere licet. Invenitur monachus aliquis doctissimus, sed non nisi apud suos, quia limina sui monasterii nunquam egressus est. Domi haerere suum tempus habet, similiter et esse foris. 3 Haec consideranda erant iis meo iudicio, qui adulescentiae curandae praepositi sunt. Taceo nunc morem vestrum, quo iungitis uxoribus, mox ubi adulescentes aliquousque aetatis pervenerunt. Quod quam noceat ingeniis et corpori crescenti, non est, ut dicam, apud te praesertim. Adde vero, quod moderatum ingenium non plus absumet foris pecuniarum quam domi. Esto vero, quod plus absumat; virtute et literarum auctu facile compensat. Velim itaque, tu pro tua prudentia reliquos sic informares, ut ab illo et aliis, qui bonae sunt spei, revocandis abstinerent, quousque cogeret necessitas, postquam hactenus non poenituit vel vos vel vestros aliquamdiu mansisse apud exteros. Habetis ingenia quaedam apud vos satis felicia, sed quod nunquam exierunt Tigurum, mirum est, quam sint, dum versantur inter alienos, inepta. Non profecto temere iactamus: Vir 4 , qui nunquam exivit patriam, anserem esse, item esse panem non

1 Christoph Rotacher.
2 Otto Werdmüller.
3 Vgl. Pred 3, 1-8.
4 Anakoluth (der Satz wird mit einer AcI-Konstruktion fortgeführt).

coctum 5 . Verum tu isthaec omnia rectius potes considerare quam ego scribere. Fac igitur, quod nosti et vales.

Duo alii 6 nuper abierunt, sed nescimus, quonam. Neque Grynaeum neque me salutarunt. Christophorus ait Christianum dixisse abituros esse Marpurgum. 7

Reliquum est: Dominus Grynaeus factus est rector magnificus universitatis nostrae. 8

Undiquaque delectus habentur contra Turcam 9 , quem nemo provocavit nisi Ferdinandus ambitione sua 10 . Intra octo dies habebitur conventus iterum nobilium in Ensheim. 11 Rumor est Turcam tale nuncium misisse ad papam 12 , hac aestate velit invisere palacium eius. Ferdinandus mandato minacissimo cavit, ne quis suorum excurrat ad alienos dominos. 13

Mitterem, quae ex comitiis nuper sunt scripta, nisi Grynaeus me praevenisset.

Vale in Christo cum tuis. 226v. || Valeat Theodorus 15 et Pellicanus.

Sunt, qui dicant ducem Wirtenbergensem 16 lavare in Thermis Ferinis 17 , quod miror, postquam ex tuis aliter intelleximus. 18

Iterum vale.

Basileae, 9. maii anno 1541.

Os. Myconius

tuus.

[Adresse darunter:] Domino Heinricho Bullingero doctissimo, in domino suo.

5 Vgl. SI IV 959.
6 Christian Wirth und Konrad Suter.
7 In der Marburger Matrikel sind die beiden nicht verzeichnet; eine Bemerkung in einem Brief Johann Jakob Wicks (s. unten Nr. 1564, 20-23) bestätigt aber ihren Aufenthalt in Marburg. In seinem Brief an Bullinger vom 20. April 1545 (Zürich ZB, Ms F 62, 331r.-332r.) erwähnt Wirth selbst einen Aufenthalt in dieser Stadt.
8 Die Wahl erfolgte am 1. Mai (s. Basel, Matrikel II 26) und war ein versöhnliches Zeichen nach dem heftigen Streit um die Universitätsreform; vgl. Amerbach, Korr. V, S. 321, Anm. 3.
9 Sultan Suleiman I.
10 Gemeint sind König Ferdinands Ansprüche auf Ungarn.
11 Zur Tagung der Landstände in Ensisheim s. Dieter Speck, Die vorderösterreichischen Landstände. Entstehung, Entwicklung
und Ausbildung bis 1595/1602, Freiburg-Würzburg 1994. — Veröffentlichungen aus dem Archiv der Stadt Freiburg im Breisgau, Bd. 29/2, S. 871.
12 Papst Paul III.
13 Ein gedrucktes Mandat, in dem an frühere entsprechende Erlasse erinnert wird, datiert vom 15. August 1541 (Wien, Haus-, Hof- und Staatsarchiv, Staatskanzlei, Patente K 2; für freundliche Auskunft danken wir Herrn Dr. Ernst Petritsch).
14 Vgl. oben Nr. 1514 (bes. Anm. a).
15 Theodor Bibliander.
16 Herzog Ulrich von Württemberg.
17 Wildbad im Schwarzwald (Baden-Württemberg).
18 Myconius bezieht sich offenbar auf Gwalthers Mitteilung über den Aufenthalt Herzog Christophs (nicht Ulrichs) von Württemberg in Regensburg; vgl. oben Nr. 1497, 25f.