[1342]
Erasmus Ritter an
die Pfarrer und Lehrer von Zürich
Bern,
30. Dezember 1539
Autograph: Zürich StA, E II 337a, 320 (Siegelspur)
UngedrucktDankt für ihren freundschaftlichen Brief Nimmt zur Kenntnis, daß sie die von ihm angeregte
[Erwiderung auf Luthers Buch "Von den Konziliis und Kirchen"]für unnötig halten, nachdem
Zwinglis Auslegungen [zum Neuen Testament] sowie Vadians "Orthodoxa epistola" samt den
Büchern ["Contra Eutychen"] von Vigilius erschienen sind; seiner Meinung nach wäre es
dennoch angebracht gewesen, der Verdächtigung Zwinglis als Nestorianer öffentlich entgegenzutreten.
Seine Mitbrüder sind mehr für Luther eingenommen als auf die Eintracht der
Kirche bedacht; auf Ritters Abendmahlspredigten zu Weihnachten, die in der Gemeinde erfreuliche
Wirkung zeigten, haben sie trotz vorausgegangenem Gespräch mit Unmut reagiert.
Die Anfeindungen, die weit über den Konflikt mit Benedikt [Burgauer in Schaffhausen] hinausgehen,
sind eine Prüfung für seinen Glauben, aber bisher hält die [Berner] Kirche an der
wahren Lehre fest. Bittet, ihm - durch vertrauenswürdige Boten -öfter zu schreiben.
Gratia et pax.
Adeo per Iesum Christum recrearunt me litere vestre 1 mirum in modum,
utpote quae ab optimis amicis et charissimis fratribus erant conscripte simulque
certissimum testimonium ferebant amicitiam et benevolentiam erga
me a vobis conceptam immotam a persistere. Equidem b , quod ad me attinet,
curabo diligentissime, ut a me illesa permaneat.
De quibus autem scripsi 2 , accepi sententiam vestram non opus esse, ut
post editos libros Annotacionum Zvinglii 3 et Orthodoxam Vadiani epistolam 4
et Vigilii doctissimos libros 5 etc. Verum est satisfactum esse iis, qui
iudicio valent; sed quum videam libellum Luther c6 omnium manibus teri et
miris laudibus comendari a d simplicioribus et suspitionem erga Zwinglium
concepisse nonnullos pios e , ut qui ignorant, quale dogma Nestorius docuerit
7 , existimabam brevibus potuisse congeri exque libris Zvinglii addi, quibus
ad oculum, ut dicitur 8 , ostenderetur etiam simplicissimis Zvinglium
alienissimum ab hac perfidia extitisse, et hec citra omnem calumniam f . Nam
ego video Lutherum se fingere, quasi ignoret, quid Nestorius senserit 9 ;
interim tamen optimum et innocentem virum hac impietate contaminat et
traducit. Sed hec prudentie et iudicio vestro relinquo.
De ecclesia nostra, de qua non dubito, quin vos pia et christiana teneat
sollicitudo, certiores vos facio, quod omnia bene et recte se haberent, si
modo simiste 10 mei tam studiosi essent ad provehendam dei gloriam et ecclesie
nostre concordiam, quam sunt ad provehendam gloriam Lutheri illamque
male conciliatam concordiam 11 . Habuimus nuper colloquium, in quo de
eucharistia tractavimus, et ita inter nos conclusum erat, ut magna gratulatione
michi pollicerer g summam tranquillitatem. Sed hiis diebus, natali die et
dominica praecedenti 12 , ego conciones habui coram ecclesiam de cena dominica,
in quibus h qua ut potui simplicitate et claritate omnia exposui maximo
cum profectu ecclesie; ea enim tanta frequentia tantaque gratiarum
actione misteria celebravit, quanta prius nunquam, quam diu ego Berne fui.
Sed bone deus, quam mire irritati sunt fratres simiste, quod tam clare de
rebus disserui, qui obscuritate delectantur, quatinus sacramenta summo in
pretio habeantur (ita dicunt), maxime quod verba cene 13 iuxta absolutissimam
interpretationem scripture et patrum interpretatus sum. Sed quantum
illi in me frendunt, tantum ecclesia universa paucis demptis sibi gratulatur
etc.
Hec volui vobis significare, fratres charissimi, ut in me uno discatis, quam
impossibile sit frui pace et concordia nolente domino. Ego volebam vitare
Scillam et incidi in Charibdim 14 , fugi unum Benedictum 15 et iam quinque
sum nactus; ita 1 dominus meam fidem exercere cupit. Sed ecclesia hactenus
constantissime retinuit sententiam veram, quam die natali apertissime in k
actione misteriorum declaravit.
Valete raptim et crebris me consolamini literis, ita tamen, ut non nisi
fidissimis comittantur.
Ex Berna, 30. decembris 1539.
Erasmus Ritter,
ex animo vester.
[Adresse auf der Rückseite:] Doctissimis simul et piissimis viris, charissimis
fratribus pastoribus et lectoribus Tigurine ecclesie.