Projektseite Bullinger - Briefwechsel © Heinrich Bullinger-Stiftung
Textbreite
Schriftgröße
Kapitel 

[949]

Oswald Pergener an
Bullinger
Zittau,
15. Februar 1537

Autograph: Zürich StA, E II 367, 9 (Siegelspur) Ungedruckt

Pergener und seine Glaubensbrüder sind Bullinger dankbar für die Kommentierung der Paulusbriefe, der Apostelgeschichte und der Briefe Petri und versichern ihn der Geneigtheit vieler [Anhänger] in Zittau und in benachbarten Orten, besonders in Böhmen. Pergener besitzt [außer dem Johannesbrief-Kommentar] alle bisher erschienenen Kommentare Bullingers zu den Briefen des Neuen Testaments und zur Apostelgeschichte sowie dessen Werke über den Bund Gottes, über die Natur Christi und das Amt des Propheten; da nicht alle seine Amtsbrüder über diese Schriften verfügen, warten sie begierig auf die Lieferung an die Frankfurter Messe. Wird Theodor [Bibliander] weiteres auf deutsch schreiben. Grüße.

Gratiam ac pacem in Christo domino nostro perpetuam tibi, vir doctissime, animo optamus.

Ingratitudinis vitio merito reprehendendi sumus, qui tibi ob varios et optimos commentarios tuos, quibus epistolas divi Pauli 1 , praecipue Acta apostolorum 2 , item divi Petri scripta 3 nobis illustrasti, adeo ut hiis adiuti pii fratres intrepide sese divinis scripturis accomodant, nullam referimus gratiam.

e vor sunder gestrichenes u.
f ym über der Zeile nachgetragen.
10 Erfolg.
11 versprechen.
12 Bedenken.
13 mir erstattet.
1 Wie die Besitzliste Pergeners (vgl. unten Z. 16-18) ausweist, waren alle bis 1536 erschienenen Paulusbrief-Kommentare Bullingers in Zittau bekannt.
2 HBBibl I 43.
3 HBBibl I 52.

Sed ut hoc vitium diluam, mihi crede, optime Bullingere, multos non solum hic, sed etiam in aliis civitatibus finitimis, presertim in Bohemia, esse, qui tibi ac vestris ecclesiis optime volunt nihilque aliud quam summam felicitatem optant praecanturque; adest igitur loco benefitii, quod vobis debemus, animus promptissimus, ut vulgo dicitur. Adulari nolo; scio, quam pie sepe apud me de vobis vestrisque sentiant ac iudicant ecclesiis, sollicite interrogando, num quid novi scripti vel Tygurum vel Basilea nobis miserit.

Teruntur iam manibus meis commentarii tui in Acta apostolorum 4 , quos mihi ante sesquiquartum annum in simbolum perpetuae amititiae misisti 5 , deinde commentarii in epistolam ad Romanos 6 , in utramque ad Corinthios 7 , Galatas, Ephesios, Philippenses, Colosenses 8 , Thesalonicenses, Timotheum, Titum, Philemonem 9 , in utramque Petri 10 , ad Hebreos 11 , item aureus libellus De Testamento seu foedere dei unico et eterno 12 , item Utriusque in Christo naturae 13 et De offitio prophetae 14 . Sed non contigit omnibus fratribus uti istis commentariis propter paucitatem exemplariorum; nam pauca advehuntur, quid cause sit nescio. Priori anno 1536 nihil te in lucem misisse videmus nisi commentarium in epistolam ad Thessalonicenses cum reliquis, quos mense ianuario edidisti 15 . Speramus Francfordienses nundinas 16 iam appetentes nobis nonnihil vestrorum scriptorum allaturas. Haec quum paucissima ad te, charissime a Bullingere, scribere volui, ut certus esse possis nos constantes esse in verbo dei vestraque scripta unice apud nos habere pondus.

Caetera scribam ad Theodorum 17 germana lingua, que mihi paratior est ceteris, nec mirum; nam obrutus sum multis negotiis civilibus.

Salutant te ac tuos comministros alii fratres extra Zitaviam: lacobus Mraczek 18 , scriba apud Nimburgum 19 super Albim 20 fluvium, Bohemus, Nicolaus Bitensis 21 , scriba apud Turnoviam 22 , et ipse Bohemus, Franciscus

a in der Vorlage verschrieben chrarissime.
4 Vgl. oben Anm. 2.
5 Über diese fünf Viertel Jahre zurückliegende Sendung ist weiter nichts bekannt. Vgl. aber Pergeners Dank für ein Buchgeschenk am 13. Oktober 1533, kurz nach Erscheinen von Bullingers Kommentar zur Apostelgeschichte, HBBW III, S. 205, 30.
6 HBBibl I 42.
7 HBBibl I 53 und 71.
8 HBBibl I 72.
9 HBBibl I 81.
10 Vgl. oben Anm. 3.
11 HBBibl I 38.
12 HBBibl I 54.
13 HBBibl I 62.
14 HBBibl I 33.
15 Gemeint ist der erste Teil des Kommentars zu den Briefen an die Thessalonicher, an Timotheus, Titus und Philemon, dessen Vorrede mit Januar 1536 datiert ist (vgl. HBBibl I 81).
16 Die Frankfurter Frühjahrsmesse fand in der Regel von Oculi bis Freitag vor Palmarum, im Jahr 1537 also vom 4. bis zum 23. März, statt; vgl. Alexander Dietz, Frankfurter Handelsgeschichte, Bd. I, Frankfurt a. M. 1910, S. 37-40.
17 Theodor Bibliander; der Brief ist nicht erhalten.
18 Nicht weiter bekannt.
19 Nimburg (Nymburk, Böhmen).
20 Elbe.
21 Nicht weiter bekannt.
22 Turnau (Turnov, Böhmen).

Boarius 23 , senator apud Lubanum 24 , Ludovicus Flosselius 25 , eiusdem civitatis civis, qui omnes cum aliis fratribus optime vobis volunt, et te in Christo plurimum valere opto. Orate deum pro nobis.

Datum Zittae, 15. die mensis februarii anno ab orbe redempto 1537.

Osvaldus Pergenerus etc.,

ab epistolis publicis.

[Adresse auf der Rückseite:] Doctissimo iuxta piissimo viro domino Henricho Bullingero, verbi dei Tigurinae ecclesiae ministro fidelissimo, domino suo observando et fratri in Christo charissimo.